Elektronik Ödeme Araçları

GİRİŞ Günümüzde internet insan hayatının hemen her alanını etkilemiş ve gittikçe artan bir önem kazanmıştır. 1993 ortalarında World-Wide-Web ( www )’in temelleri atılmış ve böylece çok fazla bilgisayar deneyimi olmayan insanların da internetteki bilgilere ulaşması ve bunları alabilmesi sağlanmıştır. WWW sayesinde insanlar, 24 saat boyunca evlerinden ya da ofislerinden browser dünyasında dolaşabilmektedirler. Bu nedenle internete bağlanan, interneti kullanan kişilerin sayısındaki yıllık önemli artışlara şaşırmamak gerekir. Bilgisayar ağı artık, bilgisayar fanatiklerinin boş zamanlarını değerlendirdikleri bir oyun alanı olmaktan çıkmış ve bilgiye ulaşmanın en kısa, ucuz ve mantıklı yolu haline gelmiştir. İnternet ticaretin yeni türlerinin de ortaya çıkmasına yol açmış; uzaklık ve kişilerin bulundukları yer kavramını ve özellikle ülkeler arasındaki ulusal sınırları kaldırmış ve deyim yerindeyse dil, din, ırk, renk ayrımı gözetmeksizin bütün dünya insanlarını aynı çatı altında birleştirmiştir. Ayrıca internet mal ve hizmet edimlerine yeni sürüm olanakları da açmıştır. Çalışma saati veya işyerlerinin açık olma saati diye bir sorun kalmamış ve her saat alış veriş yapmak mümkün hale gelmiştir. İnternette büyük ölçüde " bilgi " işlem görmekte, ancak bunun yanı sıra ürünlere ve virtüel alış veriş merkezlerine de oldukça yoğun ilgi gösterilmektedir. Bu yoğun ilgi ise, firmaları yakın bir zamanda interneti, sadece prezantasyon ve reklam aracı olarak kullanmak yerine, yeni işletme şekilleri yaratmak yönünde zorlamaktadır. Elektronik pazarların ve bunların sağladıkları olanakların gelişimi, klasik ödeme şekilleri güncel ihtiyaçlara cevap veremediği için, etkin ödeme sistemlerinin mevcudiyetini gerektirmektedir. İnternetin uluslarüstü niteliği, internettte yapılacak ödemelerin de farklı para birimleri ile yapılabilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Dolayısıyla yeni ödeme sistemlerini doğru bir şekilde kullanmak, kötüye kullanılmalarını engellemek ve bu sistemlerle nelerin yapılabileceğini görmek için, öncelikle söz konusu yeni kurumların nasıl işlediğini bilmek büyük önem taşımaktadır. İnterneti herkes kullanabildiği ve böylece yapılan işlemlerin başkaları tarafından görülmesi tehlikesi mevcut olduğu için, yeni ödeme sistemlerinin son derece güvenilir olması gerekmektedir. Fakat unutmamak gerekir ki; hiç bir zaman için " tam olarak güvenli " diyemeyeceğimiz bir ağ karşımızdadır. Farklı protokoller bu konuda güvence sağlamaya çalışmaktadır. Ancak bunun için belirli standartların yaratılması şarttır. Tüm bunlara rağmen, internet açık bir ağ olduğu ve hiç bir kontrol mekanizması olmadığı için sorunun çözümü oldukça güçlük göstermektedir.

Artık kişiler dünyanın neresinde olursa olsun, satın almak istedikleri malın siparişini internet üzerinden vermekte ve malın bedelini de yine internet üzerinden ödemektedirler. Dünya çapındaki bu yeni dijital mal alış verişi şekli, aynı zamanda ödeme işlemlerinde de farklı, özel bir takım seçeneklerin mevcudiyetini gündeme getirmektedir. Kredi kartı kullanılarak veya makbuz karşılığında yapılan klasik ödeme şekilleri, hem satıcı hem de tüketici için tehlikeli oluşları ve işlemde gecikmeye sebebiyet verdikleri için, artık bir çözüm olmaktan çıkmıştır. Bu ödeme şekilleri çoğu kez ticari ve profesyonel internet kullanımının gelişmesini engelleyen faktörler olarak nitelendirilmektedir. Bu nedenle bir çok satıcı, web sayfalarında bugün için kendisini sadece ücretsiz tekliflerle sınırlamış ve gerçek işlemlerin başlamasını, elverişli internet ödeme sistemlerinin gelişmesine kadar ertelemişlerdir. Bu yeni ödeme sistemlerinin bir kategorisi de " Elektronik Para "'dır. Daha sonra ayrıntılı olarak değinileceği üzere; elektronik para sistemlerinin geliştirilmesinde her şeyden önce küçük meblağların ödenmesi bakımından güvenilirlik, gizlilik ve fayda ( karlılık ) bakış açılarına son derece büyük bir dikkat gösterilmiştir. Bu yeni ödeme sistemleri aynı zamanda bir çok hukuk dalına ilişkin olarak yeni sorunların da ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Örneğin; Ödeme işleminin güvenilirliği, kredi sisteminin işlev yeteneği, Merkez Bankalarının para politikası ve kara para aklama sorunu gibi. 1. ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİNİN YERİNE GETİRMESİ GEREKEN HUSUSLAR Aşağıda tekrar değineceğimiz üzere; ödeme işlemlerinin elektronik olarak gerçekleştirilmesini sağlamak için, bugün pek çok farklı tasarımlar mevcuttur. Bazen ödeme aracı doğrudan doğruya müşterinin banka hesabına dayalı olarak gerçekleştirilmekte, bazen ise para transferi için, dijital banknotlar kullanılmaktadır. Hangi ödeme şekli kullanılırsa kullanılsın, tüm dijital ödeme araçlarının en az klasik ödeme şekillerinin sağladığı güvenliği kullanıcılara temin etmesi gerekir. Güvenli bir ödeme sisteminin, aşağıdaki şu amaçların gerçekleştirilmesini hedeflemesi gerekir: A. Güvenilirlik Güvenilirlik sorunu bir elektronik ödeme işleminin yerine getirmesi gereken en zor unsurdur. Güvenilirlik kriterleri: Kullanıcıyı tanıma Yapılan işleme onay verilmesi Bilgilerin üçüncü kişilerin müdahalesine karşı korunması Gizlilik Güvenlik Ödeme sistemleri, işlem yapılırken ortaya çıkabilecek hilenin veya sahteciliklerin farklı ortaya çıkış şekillerini engellemek zorundadır. Dijital imza, bu sorunun önüne geçebilmek için bir ilk adımdır. Farklı ödeme sistemleri, farklı koruma mekanizmalarına ihtiyaç göstermektedir. Kredi kartı gibi hassas kartlarda, bir çok sistem bilgi transferi için şifrelenmiştir. Bilgi transferi elektronik ödeme sistemlerinde işlemin ağırlık noktasıdır. İletişim yolunun korunması iki şekilde gerçekleşir: Ya bu tür işlemler için ayrı bir ağ hazır bulundurulur - ancak bu yöntem oldukça pahalıdır – veya farklı şifreleme teknikleri kullanılabilir. Bu tür bağımsız ağları, POS ( Point of Sale ) terminallerinde veya bankalar arası sermaye transferlerinde görmek mümkündür.

Bilgilerin transferinde şifreleme yöntemlerinin kullanılması ise pahalı bir yöntem değildir. Bu konuda kural olarak simetrik ve asimetrik şifreleme yöntemleri arasında bir ayrım yapmak gerekmektedir. Bilgilerin üçüncü kişiler tarafından kullanılmasını önlemek için diğer bir yol da, ödemenin müşteriye mukabil sorular sorularak kontrol edilmesidir. Birçok yöntem ise, kimlik tespiti ( kullanıcının teşhis edilmesi ) veya giriş kontrolü sistemini içermektedir. Bu yöntemler PIN ( Persönliche Identifikations Nummer ) ile çalışmaktadır. O halde kısaca özetlemek gerekirse; elektronik bir ödeme sisteminin güvenilirliğinden bahsedebilmek için, sistemin, özellikle, transfer edilen meblağın miktarını korumak için, nakit akışının güvenilirliğini sağlaması, ödeme işleminin anonimliğini ve üçüncü kişiler tarafından görülememesini sağlaması gerekir. Ödeme işlemine katılan taraflar ancak gerektiği ölçüde teşhis edilebilmelidirler. Bu aynı zamanda, fertlerin Anayasa ile güvence altına alınan kişilik haklarının korunmasına da hizmet edecektir. B. Bütünlük Ödeme işlemine katılan kişilerin, yetkili ve hak sahibi olduklarının sağlanması. Sadece yetkili olan kullanıcılar sisteme girebilir ve münhasıran ödemenin gerçekleşmesi için gerekli olan haklara sahip olabilirler. İşlemin İçeriğinin bütünlüğü: Ödeme sisteminde gönderici tarafından, alıcıya iletilen datalar, içeriğinde herhangi bir değişiklik olmaksızın alıcıya ulaşmalıdır. İspat Edilebilirlik ve Hukuki Bağlayıcılık: Uygun bir ödeme sistemi vasıtasıyla gerçekleştirilen nakit akışının hukuki açıdan ispat edilebilirliği hem ödeme işlemine katılan kimseler hem de üçüncü kişilere karşı güvence altına alınmış olmalıdır. C. İşlevsellik Ödeme sisteminin teknik açıdan sağlam olması gerekir. Özellikle ödeme vasıtalarının kusura dayanmayan kaybı, tahrip olması durumunda yeniden devreye sokulması olanağı bu kapsamda düşünülmelidir. D. Ödeme İşleminin Anonimliği ve Üçüncü Kişiler Tarafından Görülememesi: Anonimlik işlem sırasında alıcının kimliği hakkında hiçbir tahminin yapılamaması demektir. Nakit para anonimliği tam olarak sağlamaktadır. Alıcı, paraya istinaden teşhis edilemez. Kredi kartlarında ise durum tersinedir. Satıcı, alıcı hakkında bilgi elde etmektedir. Kredi kartı veren şirket, müşteri hakkındaki bütün bilgileri toplar, değerlendirir ve müşteri profilini bu verilere göre belirler. Bununla aslında müşterinin giz alanı ihlal edilmiş olmaktadır. İnternette ise, işlemi yapan kimsenin tespit edilmesi zordur. Bilginin geliş yolunu izlemek güçtür. Aynı şekilde hilenin yapılıp yapılmadığını da tespit etmek de zordur. Bu yüzden bir elektronik ödeme sisteminin, kendini müşteri olarak tanıtan kişinin, gerçekten o kişi olup olmadığını tespit edebilmesi gerekir.

Tüm ödemelerin kontrolünün sağlanması gerekir. Bu yüzden bir çok ödeme sistemi onay verilen her işlem için protokol düzenlemektedir. Ancak, kriptografik yöntemler ödemelerin izlenmesi olanağını engellemektedir. Ödeme sistemlerinin, bilgilerin anonimliği ve güvenilirliğini sağlaması, acaba bu konuda yeterli talepler midir? Anonimliğin lehinde ve aleyhinde görüşler vardır. Bir taraftan bu husus Bilginin Korunması Hukuku açısından izlenme korkusu uyandırmakta ve bu nedenle kişilerin özel alanlarına yoğun bir müdahale teşkil etmekte; öte taraftan kanun koyucu yapılan işlemleri izleyememe konusunda kaygı taşımaktadır. Çünkü; bu tür anonim ödeme sistemleri kara para aklama ve vergi kaçırma gibi suç teşkil eden eylemlerde kolaylıkla kullanılabilir. Sonuç olarak; internetteki bir ödeme sisteminin, aynen nakit para da olduğu gibi, Tüketicinin Korunması Hukuku ve Bilginin Korunması Hukuku bakımından, gerçek kişi kullanıcıların özel alanlarının korunmasını sağlamak için anonim olması gerekmektedir. E. Online Kontrol Online kontrol, her şeyden önce satıcı için önem taşımaktadır. Bu sayede satıcı, ödemenin geçerli olup olmadığını, özellikle alıcının söz konusu meblağı ödeyebilecek durumda olup olmadığını hemen kontrol edebilecektir. Bir çok ödeme sistemi online kontrol esası ile çalışmaktadır. Kontrol, bir kredi kurumu üzerinden gerçekleştirilmektedir. Şüphesiz online kontrol de zaman açısından ve finansal açıdan ek giderlere sebebiyet olmaktadır. Offline sistemler ise daha karmaşıktır ve çoğu zaman ek olarak, dışarıdan yapılacak müdahalelere karşı güvenli bir donanıma ihtiyaç gösterir. POS-Sistemlerinde ise, online-kontrol yapılmaktadır. Eğer bu mümkün olmazsa, işlem buna rağmen gerçekleştirilmektedir ( Imprinter cihazı yardımıyla ). Bahsi geçen bu kontrolü yapmayan ödeme sistemleri ise, örneğin; chipkartlı sistemler gibi, nispeten düşük meblağların ödendiği sistemlerdir. Bu sistemlerde, kredi kartı bilgilerinin donanım sayesinde yeteri ölçüde korunduğu görüşünden hareket edilmektedir. Bu ilke kural olarak, dışarıdan yapılacak müdahalelere karşı korumalı donanım kullanan tüm sistemler için geçerlidir. Buna karşılık, yazılım çözümlerinde online kontrol, işlemin güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. F. Kullanım Kolaylığı Kullanıcı elektronik para birimini kolaylıkla kullanabilmeli ve yönetebilmelidir. G. Bölünebilirlik Paranın bölünebilirliği kavramından, elektronik paranın istenildiği kadar küçük meblağlara bölünebilmesi olanağı anlaşılmaktadır. Bu olanak aynı zamanda WWW'de yer alan sitelerinin ziyaret edilmesi ve okunması karşılığında oldukça küçük meblağlar talep eden ticari kullanıcıların, bu küçük meblağları tahsil etmeleri bakımından da işe yaramaktadır. H. Genel Olarak Kabul Görme Elektronik para genel olarak tanınmalı ve kabul görmelidir. Bu ise sadece, güvenlik standartları tam olarak sağlandığı zaman mümkün olacaktır. I. Sınırsız Dayanıklılık Elektronik para, özellikle bilgisayarın hard diskine kopyalandığı durumlarda, virüslere ve sistem çökmelerine karşı tamamen dayanıklı olmalıdır.

2. ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI İnternetteki ödeme sistemleri kavramından, internette ürün veya hizmet edimi sunan bir kişinin, sözleşmenin ifası için müşteriye ait olan karşı edimi kabul etmesi sonucu gerçekleşen sistemler anlaşılmaktadır. Bugün bu amaçla internette kullanılan ödeme sistemleri, teknik açıdan işleyiş şekillerine göre farklı sınıflara ayrılmaktadır. A. Balance based ( Hesaba Kayıt ) VE Token-based ( Madeni Para Esasına Dayanan ) Sistem Kavramları Elektronik ödeme enstümanlarının internette muhafaza edilmesi ve transferinin sahip olduğu teknik özellikler dikkate alındığında öncelikle balance ve token-based ödeme sistemleri arasında bir ayrım yapmak gerekcektir. Balance-based ( hesaba kayıt ) sistemlerde, internette yapılacak ödeme kaydın değiştirilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. İşlem, ödeme yapan kişinin hesabının azaltılması ve karşı tarafın hesabının o miktarda yükseltilmesi sonucunu doğuracaktır. Token-based ( madeni para, para esasına dayanan ) sistemlerde, elektronik değer birimleri özel bir seri numarası taşıyan ve sabit, değişmez bir itibari kıymete sahip olan datalar şeklinde tasarlanmışlardır. Her bir elektronik madeni para bu tür bir data paketinden oluşmakta ve bu şekilde de sözleşme yapan taraflar arasında nakledilebilmektedir. Burada alacak, tasarruf edilen her bir madeni paranın toplamıdır. B. Online Ve Offline Ödeme Sistemleri Online İşlem sırasında, işlemin geçerliliğine onay verilmesini ve işleme katılan kimselerin tanınmasını gerçekleştirecek olan kurum bünyesinde yer alan bir server ile bağlantı kurulmaktadır. Offline İşleme üçüncü kişilerin katılması söz konusu değildir. Sorun: Aynı paranın birden çok defa kullanımının engellenmesi. Çözüm: Kötüye kullanma olasılığına karşı güvenli donanım. C. Hesaba Bağlı Olan ve Olmayan Ödeme Sistemleri Hesaba bağlı olan ödeme sistemleri Ödeme sisteminin müşterinin – internette yapılan işlemin ilişkin olduğu para miktarının hesaptan düşüleceği ve satıcının hesabına havale edileceği - cari hesabı veya kredi kartı hesabı ile doğrudan bağlantılı olması. Bu sistemlerde böylece, internet üzerinden " elektronik para " değil, aksine sadece ödeme işlemine ait bilgiler transfer edilmiş olmaktadır. Hesaba önceden veya sonradan para yatırılabilir. Hesaba Bağlı Olmayan Ödeme Sistemleri " Elektronik para " veya " elektronik değer kuponları “ ile çalışmaktadır. - Elektronik değer kuponları alacak belgesi hükmündedir ve ödeme sırasında satıcıya verilir. D. Mikro ve Makro Ödeme Sistemleri Mikro Ödeme Sistemleri 0,001 ve 5 USD arasındaki çok küçük meblağların ödenmesinde kullanılır, İşlem giderlerinin hemen hemen malın toplam değeri ile eşit olduğu ( kredi kartı gibi ) rantabl olmayan diğer ödeme sistemlerine alternatif teşkil etmektedir, İşlemin bütün olarak seyri çok zaman almamaktadır, karmaşık değildir ve işlemin etkin olması önem taşımaktadır, Kötüye kullanma durumunda zarar büyük olmamaktadır, İşlem genellikle üç taraf arasında gerçekleşmektedir: Alıcı, satıcı ve banka, Uygulama örnekleri: Gazete makalelerinin okunması, Web sayfalarında dolaşmak, genel olarak bilgi alışı, resimler, müzik, yazılım, oyun oynamak gibi işlemler yapılmak istendiğinde pay-per-view yöntemi, Örnekler: Para Kartları, GlobeID, Millicent, NetBill, NetCash ( NetBank ), CyberCoin (CyberCash ), Mondex, Diğer mikro ödeme sistemleri: Mini-Pay, Pay-Word ve MicroMint, NetFare, ClickShare, infoMarket, InterCoin’dir.

Makro Ödeme Sistemleri 5 ve 500 USD arası meblağlar, Büyük miktardaki ödemelerde iyi sağlanmış güvenlik tedbirleri önem taşımaktadır. Şifreleme, kullanıcıyı teşhis etme ve işleme geçerlilik verilmesi bakımından pahalı yöntemlerin kullanılması gündeme gelmektedir. Bu yöntemler gerçi yüksek maliyet giderlerine yol açmaktadır. Ancak yine de, yüksek tutarda ödemelerin yapılacağı durumlarda bu giderlere katlanmaya değerdir. Çek esasına dayanan yöntemler ve kredi kartı ödemeleri makro ödeme sistemleri gurubuna dahildir. E. Post-paid, Pre-paid, Cash-Modell Burada ödemenin yapıldığı fiili zaman esas alınarak bir alt ayrıma daha gidilmektedir: Post-Paid Modell Pre-Paid Modell Cash-Modell Post-Paid Modell Önce al, sonra öde yöntemi, Her ödemede banka ile işlem yapılması, Kredi kartı bilgilerinin gönderilmesinin şekli ve yöntemine göre sistemlerin ayrılması, EC-Kartları ( Electronic Cash ): Manyetik şeritte bilgilerin toplanması. Bu bilgilerle bir yandan kart sahibinin imzalayacağı bir borç kaydı hazırlanır; öte yandan alıcı PIN k****u girerek işleme onay verebilir, Kredi Kartları. Pre-Paid Modell Önce öde, sonra al yöntemi. Cash-Modell Sadece yazılım Şahsi bilgisayarın hard diskine kopyalanır, Para tutarı elektronik çantaya transfer edilir ve istenilen miktarda harcama yapılır, Güvenliği ve anonimliği sağlamak için kör imza kullanılır. 3. ELEKTRONİK ÖDEME ARAÇLARI A. Elektronik Para İnternette sunulan hizmetlerin büyük çoğunluğu ücrete tabidir. Bu hizmetlerin bedelinin internet üzerinden ödenmesi ise, hem alıcılar hem de satıcılar bakımından, özellikle güvenlik açısından bazı sorunlar doğurmaktadır. Alıcı, kredi kartı ile ödeme yapmak isterse, satıcıya kredi kartı numarasını ve geçerlilik süresini bildirmek zorundadır. Bu durumda alıcı, satıcının sadece ödenmesi gereken meblağı tahsil edeceğine; satıcı ise, alıcının kullandığı bu kredi kartının geçerli olduğuna güvenmek zorunda kalmaktadır. Bunun dışında, bir üçüncü kişinin sisteme girerek işleme ait bilgileri elde etmesi ve haksız bir şekilde kredi kartı hesabından harcama yapması tehlikesi de mevcuttur. Borç kaydı usulü ile ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, bu durumda satılan mal, kural olarak ödeme yapıldıktan sonra müşteriye ait olacaktır. Gerçi online-ödemelerdeki güvenilirlik, orijinallik ve işleme onay verilmesi şeklindeki taleplerin, şifreleme yöntemleri ile sağlanması mümkün ise de, küçük meblağların ödenmesi son derece masraflı ve pahalı olmaktadır. Bu ve benzeri diğer sakıncaların önüne geçmek için, " elektronik ödeme araçları " başlığı altında çok sayıda farklı sanal ödeme şekli geliştirilmiştir. Bunlardan elektronik para, farklı görünüş şekilleri dolayısıyla, önümüzdeki yıllarda bilgisayar teknolojisi alanındaki yeni uygulamaların en önemlilerinden biri haline gelecektir.

I. Tanımı Elektronik para dendiğinde, chip kart ( somut ) veya bilgisayara ( virtüel ) kopyalanabilen ve ödeme vasıtası olarak kabul edilen bir para birimi anlaşılmaktadır. Diğer bir ifade ile elektronik para, internet üzerinden para transferini mümkün kılan ödeme sistemlerine verilen isimdir. Diğer bir tanıma göre ise; elektronik para veya elektronik madeni para, fiziki olarak mevcut olmayan, aksine elektronik formdaki, bir para değerine sahip olan dijital datalardır. Elektronik para ya smart card ( pos-çözümü ) üzerine veya kullanıcının bilgisayarına kopyalanır ( internet-çözümü ). Bu tanımlamaya göre; elektronik para kapsamına, internetteki Para Kartları, Visa-Cash-Kartları veya Mondex-Kartı, ayrıca Ecash ürünleri ve CyberCoin girmektedir. Şifrelenmiş kredi kartı ödemeleri veya elektronik borç kayıtları ise, değerin önceden ödenmesi söz konusu olmadığı için, elektronik para kapsamında değerlendirilmemektedir. Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesinin ( Basel Komite ), Mart 1998 tarihli " Elektronik Bankacılık ve Elektronik Para Faaliyetleri İçin Risk Yönetimi “ konulu raporunda ise elektronik para şu şekilde tanımlanmaktadır: " Elektronik para yatırılmış değer veya satış noktası terminalleri vasıtasıyla, iki cihaz arasında doğrudan transferleri veya internet gibi açık bilgisayar ağları üzerinden ödemeleri yapmak için değeri önceden ödenmiş ödeme mekanizmalarına denir “. Online-alış veriş işlemlerinde, ödemenin de internet üzerinden yapılması isteniyorsa, elektronik para bir zorunluluk haline gelmektedir. Özellikle küçük meblağların (micropayments ) ödenmesi açısından elektronik para önem taşımaktadır. Avrupa Topluluğu Komisyonun, E-Para Kurumlarının Uygulanmasının Kabulü, İşletilmesi ve Kontrolü Hakkındaki Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin Yönergesi İçin Hazırladığı, 1998 tarihli Teklife göre; elektronik para, bir çok ortak özelliğe sahip olduğu nakit paranın dijital şekli olarak tanımlanabilir. II. Elektronik Paranın Yerine Getirmesi Gereken Koşullar Elektronik paranın, nakit para ile bir çok ortak özelliğe sahip olması istendiği için, aşağıdaki şu koşulların elektronik para tarafından kullanıcılarına sağlanması gerekir: Offline İşlerlik: Para kullanılmak istendiğinde, bu anda herhangi bir merkezi bilgisayar ile ( örneğin; bir bankanın server'ı ile ) bağlantı kurmaya gerek olmamalıdır. Kullanıcı Memnuniyeti: Ödemelerin kolaylıkla yapılabilmesi gerekir ve bunu yapmak için özel bir bilgiye ( uzmanlık bilgisine ) ihtiyaç olmamalıdır. Güvenlik: Ödeme yapmak veya yapılan ödemeyi kabul etme işlemlerinin, üçüncü kişilerin müdahalesine karşı güvenli olması. Gider Avantajı: Nakit para ile yapılan ödemelerle karşılaştırıldığında, elektronik para ile yapılan ödemeler ek giderlere yol açmamalıdır. Güvenilirlik/İşlemin Takip Edilememesi: İşlemin izlenebilirliğinin önüne geçilmesi. Nakit para da olduğu gibi; hiç kimse kimin, hangi para birimini, ne zaman ve nerede harcadığını tespit edememelidir. Bölünebilirlik: Para, istenildiği kadar küçük değer birimlerine ayrılabilmelidir.

III. Elektronik Paranın Bugüne Kadar ki Gelişimi Elektronik para konusu birkaç yıldan beri farklı kurumlar tarafından araştırılmakta ve yorumlanmaktadır: Daha 1994 yılında Avrupa Para Enstitüsü değeri önceden yatırılmış kartlarla ( örneğin; telefon kartı ) ilgili olarak bir rapor yayımlamıştır. 1996 yılında Onlar Grubu ( G 10 ) ülkelerinin merkez bankaları, elektronik paranın güvenilirliği ve para politikası, genel olarak hukuki ve özellikle banka murakabe hukuku açısından söz konusu olacak etkileri hakkında iki tane rapor hazırlamıştır. Nisan 1997 yılında " elektronik para hakkındaki çalışma grubu ", G 10 devletlerinin maliye bakanlarına ve merkez bankası guvernörlerine sunulmak üzere bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor özellikle aşağıdaki şu dört amacın gerçekleştirilmesine dikkat edilmesini vurgulamaktadır: Yeni ödeme sistemlerinin kullanıcıları için şeffaflık, elektronik para çıkaracak kurumların finansal bağımsızlığı, teknik açıdan güvenilirlik ve cezayı gerektirecek müdahalelere karşı sistemin koruma yönteminin sürekli olarak iyileştirilmesi. Aynı zamanda yeniliklerin ve serbest rekabetin katı kurallarla engellenmemesi; bilakis daha çok, yeni sorunlara verilecek cevapların esnek ve sistemi geliştirici çözümler içermesinin önemi üzerinde de durulmaktadır. Avrupa Merkez Bankasının yeni tarihli bir raporu, WGPS'nin 1997 tarihli raporuna dayanmaktadır. Bu rapor öncelikle, elektronik para açısından gerekli olduğu düşünülen ve elektronik paranın Avrupa Birliği Merkez Bankasının ( EZB ) ve Avrupa Birliği Merkez Bankaları Sisteminin ( ESZB ) para politikası üzerinde yaratabileceği olumsuz tesirleri engellemek, sermaye piyasalarının yapısını ve istikrarını muhafaza ettirmek ve ödeme sistemlerine olan güveni geliştirmek amacıyla öngörülen tedbirler kataloguna açıklık getirmektedir. Avrupa Topluluğu Komisyonu, 30.7.1997 tarihinde üye devletlere, internette kullanılan elektronik ödeme araçlarının yasal olarak düzenlenmesi gerektiği hakkında tavsiyede bulunmuştur. Avrupa Topluluğu Komisyonu, Eylül 1998 tarihinde ise; elektronik para ile ilgili olarak iki yönerge teklifi hazırlamıştır. Bunlar; 77/780/EWG numaralı ilk Yönerge, Avrupa Topluluğu Komisyonunun Kredi Kurumlarının Faaliyetinin Kabulü ve Çalışma Şekline İlişkin Hukuki ve İdari Hükümlerin Koordinasyonuna ilişkindir ve 17.12.1977 tarihlidir. Bu yönerge son olarak 16.3.1996 tarihli, 96/13/EG-Abl.L 66 numaralı Yönerge ile değiştirilmiştir. 89/646/EWG numaralı ikinci Yönerge, Avrupa Topluluğu Komisyonunun Kredi Kurumlarının Faaliyetinin Kabulü ve Çalışma Şekline İlişkin Hukuki ve İdari Hükümlerin Koordinasyonu ve 77/780/EWG numaralı Yönergede Değişiklik Yapılmasına İlişkindir . Bu Yönerge son olarak 92/30/EWG-Abl.L 110 numaralı ve 28.4.1992 tarihli Yönerge ile değişikliğe uğratılmıştır. Bundan başka, E-Para Kurumlarının Faaliyetlerinin Kabulü, İşleyişi ve Denetimi Hakkında Avrupa Topluluğu Parlamentosunun ve Komisyonunun bir Yönerge Teklifi de söz konusudur.

Bu Yönerge Teklifleri, elektronik para bakımından açık bir düzenleme çerçevesi oluşturulmasını hedeflemektedir. E-Para ihraç eden kurumların dayanışmalarının ve sağlamlıklarının, istikrarlarının sağlanması için gerekli olan asgari hükümlerin uyarlanması, hem şirketlerin hem de tüketicilerin bu kurumlara olan güvenlerini artıracak ve aynı zamanda normal kredi kurumları ile e-para kurumları arasında eşit rekabet koşulları yaratılmasını temin edecektir. Birinci Yönerge Teklifi, ilk Banka Hukuku Koordinasyon Yönergesinde yer alan " Kredi Kurumu " kavramının tanımını, ilk ve ikinci Banka Hukuku Koordinasyon Yönergesinin e-para kurumlarını da kapsadığı şeklinde geniş yorumlamayı hedeflemektedir. Elektronik para ihraç eden ve aynı palettte bankacılık hizmeti sunmak istemeyen şirketlerin, üye devlet tarafından verilen izne binaen aynı iç piyasada faaliyet göstermesi ve bu suretle kredi kurumları ile eş değerli tutulması gerekir. Bundan başka teklif, tüm e-para ihraç eden kurumların, kendi para politikası tedbirleri çerçevesinde, Avrupa Topluluğu Merkez Bankasının Munzam Karşılık Taleplerine tabi olmalarını sağlamaya da çalışmaktadır. İkinci Yönerge Teklifi elektronik parayı teknik açıdan tanımlamakta ve hangi işlem çeşitlerinin e-para kurumları tarafından yerine getirilebileceğini tespit etmektedir. Yönerge bundan başka, yetkili makamlar tarafından verilecek olan izne, başlangıç sermayesine ve takip eden zaman içerisinde riayet edilmesi gereken öz sermaye gereklerine, yöneticinin iş bilgisi ve güvenilirliğine ilişkin asgari standartlar, işin ciddi ve dikkatli bir şekilde yürütülmesini sağlamak yükümlülüğü, devamlı denetim, kontrol ve kara para hakkındaki yönergelerin uygulanmasına ilişkin bir dizi hükmü tanımlamaktadır. B. Elektronik Çek Amerika'da internette kullanılması amacıyla bir dizi çek benzeri elektronik ödeme sistemi geliştirilmiştir. Örneğin; Southern California Üniversitesinde geliştirilen Netcheque sistemi, normal bir çekin ilkelerini elektronik ödeme sistemlerine uygulamaktadır. Bu tür bir Netcheque, normal bir çekin sahip olması gereken bütün unsurları taşımaktadır. Yani keşidecinin hesap numarasını, hamilin ismini, ödenecek meblağı ve ödemenin yapılacağı para birimini içermekte ve dijital bir imza ile de tasdik edilmektedir. Elektronik çek yöntemin esasını müşterinin dijital imzası oluşturmaktadır. Bu dijital imza ile çek imzalanacaktır. Elektronik çek sisteminde müşterinin bir bankada hesabının olması gerekir. Bu banka müşterinin hesabını yönetecektir. Müşteri, bir elektronik çeki satıcıya gönderecektir. Satıcı bunu kendi bankası üzerinden hesabına alacak kaydettirecektir. Sipariş ve ödeme işleminin seyri normal bir çekle yapılan ödemeye benzemektedir. Müşteri internet üzerinden siparişini verir, daha sonra elektronik çeki tanzim eder ve bunu dijital bir imza ile imzalar. Çeki, satıcıya gönderir. Satıcı bu çeki bankasına ibraz eder. Yazılım programı tüm bilgileri şifreler. İşlemler bu sistemde anonim değildir. Netcheque'in yanı sıra çek benzeri olan diğer ödeme sistemleri ise " online check ", " Netbill ", " Netchex " ve " check free "'dir. İşlemler bu sistemde anonim değildir.

C. Smart Card Smart Card'lar elektronik çanta ve anonim ödemenin bir şeklidir. Bu elektronik çanta, normal chip kartların aksine, banka tarafından verilen bir seri numarası ile tasdik edilmiştir. Para, smart card'a elektronik olarak kopyalanır; yani kopyalanan miktar kadar para hesaptan indirilir ve kart üstündeki chip'e depo edilir. Değişim doğrudan doğruya, yani banka ile temasa geçilmeksizin gerçekleşmektedir. Elektronik çantalar, parayı chip kartlar arasında transfer etmektedir. O yüzden manipulasyon olanaklarına karşı güvenli donanımlar gereklidir. Bundan başka burada şifreli algoritmalar da uygulama alanı bulacaktır. Karta monte edilen mikrochip özel bir şifreleme işlevine sahiptir. Bu fonksiyon, işlem sırasında dijital imza yaratmakta ve uyarı işlevini görmektedir. Ayrıca bu chip, kopyalanan bilgilerin elde edilmesine, çoğaltılmasına ve bu gibi diğer haksız müdahalelere karşı bir koruma da sağlamaktadır. İşlem giderleri, küçük meblağların da ödenmesine elverişli olması sebebiyle, nispeten düşüktür. Ödeme işlemi offline olarak gerçekleşmektedir. SmartCard'ların nakit paranın, özellikle küçük madeni paraları ikame etmesi gerekir. Bu yüzden Smart Card'lar örneğin; telefon ve park yeri otomatlarında, süper marketlerde, genel olarak otomatlarda ve ayrıca açık ağlarda kullanılmaktadır. Bu kartların yaygın olarak kullanımı ve kişilerin bu kullanım yöntemleri konusunda zaten deneyime sahip olmaları yüzünden, smart card'lar diğer ödeme sistemleri karşısında daha avantajlıdır. Bu kartların dezavantajı ise, müşterinin işlem yapabilmesi için ilave bir donanıma ( kart okuma aleti ) ihtiyaç duymasında ortaya çıkmaktadır. Örnek: Mondex, Cafe ( Conditional Access For Europe ). D. Kredi Kartları Kredi kartlarının kullanımı kolaydır ve bu yüzden dünya çapında kabul görmüştür. Dataların işlem sırasında iletilmesi yeterlidir. Daha sonra bu bilgiler ilgili kurum tarafından kontrol edilecektir.Kullanıcıyı tanıma, kredi kartı numarası üzerinden yapılır. Normal, klasik klasik kartları ödeme yapmak için kullanılır ve hesaptan indirme de normal yollarla yapılır. Bu ödeme yöntemini internette tesis etmek için sadece uygun bir yazılım yeterlidir. Bu yazılım, dataların güvenli bir şekilde transferini gerçekleştirecektir. Ancak kredi kartı bilgilerinin internette karşı tarafa gönderilmesi, ek güvenlik tedbirlerini gerektirmektedir. Çünkü; bu kredi kartı bilgilerinin gönderilme sırasında başkaları tarafından görülmesi ve elde edilmesi tehlikesi mevcuttur. Bu yüzden anonimliğin sağlanmasını hedefleyen birçok yöntem ve protokol vardır. Ancak gerçekte anonimlik sayıca çok az sistemde yerine getirilmektedir. Visa ve MasterCard tarafından geliştirilen ve hemen aşağıda değineceğimiz SET (Secure Electronic Transaction ) bugün için bilgisayar ağında kullanılacak olan kredi kartları için özel olarak geliştirilmiş ve en yaygın olarak kullanılan bir standarttır.