|
Ana Sayfa | Kayıt ol | Yardım | Oyun Alanı | Ajanda | Arama | Bugünkü Mesajlar | Forumları Okundu Kabul Et XML | RSS | |
15-02-2007, 13:49 | #1 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
|
Kutadgu Bilig; kutluluk bilgisi. saadet bilgisi, devlet olma bilgisi, devlet idaresi bilgisi manalanna gelen eser Yusuf Has Hacip tarafindan Balasagun'da yazilmaya baslanmis. 1069-1070'te Dogu Türkistan'daki Kasgar sehrinde tamamlanmis ve Dogu Karahanli Hükümdari Tavgaç Ulug Bugra Kara Han Ebu Ali Hasan bin Arslan'a takdim edilmistir. Insani merkez alan eser, gerek fert olarak gerek cemiyet halinde yasayan insanlari iyi bir siyasetle idare edilip, dünyada ve ahirette mesud olabilmeleri için tutulacak yollari gösterir. Bunu ise kendilerine sembolik isimler verilen dört ana kisi arasindaki diyaloglardan faydalanmak suretiyle gerçeklestirir. Alegorik bir biçimde bu eserde yasatilan dört sahis dört farkli fikri ve görevi temsil ederler. Bunlardan Küntogdi hukümdar görevinde, kanun ve adaleti, Aytoldi vezir görevinde, saadeti, Aytoldi'nnin oglu Ögdülmis akli ve ilmi ve Aytoldi'nin diger oglu Odgurmus ise akibeti temsil etmektedir. Türkler'in îslamiyet'e girdigi dönemlerde yazilan Kutadgu Bilig gerek fert bazmda gerek toplum bazinda insanlan saadete ulastimiak içinbiryandan îslam gelenegine bir yandan da eski Türk devlet anlayisina büyük önem vemistir. Türk boylarinin örfî hukuk uygulamalannin büyük Türk hükümdarlari tarafindan düzenlenmesiyle meydana getirilen "törü" (töre) ve Tanri tarafindan Türk hükümdarina bahsedilen "kut" (baht, devlet, talih) Tüik devletlennin ve Türk hakimiyet anlayismin temelini teskil eder. Tüikler'in tarihin her devrinde büyük devletler kurmalari ve bu devletlerin dönemlerindeki dünya siyasetine yön vermeleri kuskusuz iyi bir devlet teskilatlanmasi dolayisi ile bu teskilatlanmaya yol izen töreleri ile mümkün olmustur. Eski yasantilarina, geleneklerine büyük önem veren Türkler. îslam dinini kabul ettikten sonra da törelerinden çabucak kopamamislardir. Bundan dolayidir ki Yusuf eserini yazarken yasadigi dönemin sartlanm, havasini çok iyi tahlil etmis ve o dönemdeki Tüik toplumunun yeni kabul ettigi din ile birlikte hala devam en eski devlet teskilatlanmasindaki önemli yapilanmalari beceriyle göstermisir. | ||
|
15-02-2007, 13:49 | #2 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| Iste, devletin olusmasinda, devam etmesinde ve "Kut" almaya hak kazanan hakanin bunu elinde tutarak devletini payidar kilmak, halkini saadete eristirmek için izledigi yolda gerekli olan prensipleri ortaya koyan törenin Karahanli dönemi Türk-îslam toplumu araisindaki önemi Yusufun eserine de yansimis, hatta tamamiyla eserde yer almistir. Kutadgu Bilig'in "Kut kazanma bilgisi" anlamina gelmesi, Kut'un ise töreye bagli kalmak suretiyle kazanilmasi ve elde tutulabilmesi törenin eserdeki önemini arttirmistir. Bundan dolayi söyleyebiliriz ki Kutadgu Bilig bir bakima bastan sona törenin latildigi, onun hükümlerinin ve dayandigi prensiplerinin gösterildigi bir eser mahiyetindedir. Töre kavrami, Kutadgu Bilig'de Küntogdi" sembolüyle anlatilmistir. Küntogdi" anlami itibariyle günes manasina gelmektedir. Günesin tabii yapisina benzetilen törenin yerine konulmustur. Eserde islenen ütopik devlet fikri içerisinde Hakani temsil :mektedir. Yani, Küntogdi=Hakan=Töre=Günes sembol silsilesi bahis mevzuudur. Küntogdi'mn ifadeleriyle açiklanan günes=töre benzetmesinin ne kadar yerinde oldugu ortadadir. "Günese bak, küçülmez, bütünlügünü daima muhafaza eder, parlakligi hep ayni sekilde kuvvetlidir.", "Benim tabiatim da ona benzer, adalet ile doludur ve hiç bir vakit eksilmez", "ikincisi - günes dogar ve dünyayi aydinlatir, aydinligini bütün halka eristirir, kendinden hiçbir sey eksilmez", "benim de hükmüm böyledir, ben ortadan kaybolmam; hareketim ve sözüm bütün halk için aynidir.", "Üçüncüsü- bu günes dogunca yere sicaklik gelir, o zaman binlerce renkli çiçekler açilir.", "Benim bu törem hangi memlekete erisirse, o memleket bastan basa kayalik dahi olsa, hep düzene girer." Tanri iradesinin , tabiat nizamini tesis edisiyle törenin beseriyeti islahi arasindaki tabîi ahengi düsündürmektedir. Nitekim "Günes dogar temiz veya kirli demeden her seye aydinlik verir, kendisinden bir sey eksilmez.", "Benim de hareketim tipki böyledir, herkes benden nasibini alir", "Bir de günesin burcu sabittir, bu sabit dedigim, temeli sabit oldugu içindir.", "Günesin burcu Arslan'dir ve bu burç yerinden kimildamaz; yerinden kimildamadigi için evi bozulmaz.", "Benim tavir ve hareketime birbakin; benim de kattiyyen degismez." (KB: 825-835) Töre'nin yalniz toplumu düzeltmek degil onun refahini da yükseltmek amacini ise "Asil diledigim sudur, bana gelen kimse zenginlessin, benim sayemde kudret ve nüfüzu artsin." (KB 3019) prensibiyle daha açik bir sekilde görebilmekteyiz. Kutadgu Bilig'de akli temsil eden Odgurmis'in Küntogdi'ya verdigi nasihatlerinde töre'nin toplumla ilgili diger prensiblerini de görebiliriz; "Sen bu halkm yükünü yüklenmis bulunuyorsun; uyanik ol, gafil bakinma. Düsünerek hareket et", "Bir sürü aç kurt senin etrafinda toplanmistir, ey kahraman hükümdar koyunlarini iyi muhafaza et.", "Memlekette bir kimse bir gece aç kalirsa, onu Tanri sana soracaktir, gözünü aç." (KB 423) | ||
15-02-2007, 13:49 | #3 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| Kutadgu Bilig'de törenin meydana getirilmesinden, idaresinden sorumlu iki türlü insandan bahsedilir. Bunlann birisi bey, digeri alim (bilge) kisidir, "Bak, iki türiü asîl insan vadir, biri-bey, digeri-alim; bunlar insanlarin basidir.", "Bunlardan baskalarinin hepsini Hayvan sürüsü say; hangi tarafi istersen o tarafi tut." (KB 265-266)... ayrica bilgili beylerin dahi iyi töreler de koyacagi alti çizilen diger bir husustur. Toplum düzenini ve insan mutlulugunu amaç edinen törenin ortaya koydugu bazi yasaklar ve kurallar vardir. BunlarKutadguBilig'de, Küntogdi'nin agzi ile dile getirilmistir, "Benim begenmedigim seylerden biri yalandir, ondan sonra zulüm edenler gelir", "Sonra da haris tabiati ve olgun olmayan insanlar ile aceleci olanlar ve gözü doymayanlar", "Benim isime gerçekten yaramak istiyorsan, bu bir kaç seyi kendinden aktut..."(KB 848-852) "Kut gibi, Tanri da temizligi sever, temizlik ile insan iyi ad kazanir." (KB 2856) insan isini, gücünü hesap ile yapar, yil, ay, gün zamani hesap ile tayin eder. " (KB 2220) Kendi menfaatini güden insan olmaz; halkin menfaatini düsümnelidir." (KB 3931) gibi Kutadgu Bilig'in birçok yerinde törenin ortaya koydugu iyi hasletlerde vardir. Diger bir taraftan töre, sadece iyi ve kötü kurallar koymakla kalmamis, toplumun bütün birimlerini ilgilendiren konulara da temas etmistir. | ||
15-02-2007, 13:49 | #4 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| "Ömür aziz degil, emek azizdir, emek bosa giderse bunun acisi uzun seneler gitmez"le emegin degerine, "Tanri herseye bir sebep yaratir, iyi ve kötü herseyi o nasîb eder.", Çocuklarin iyi veya kötü olmalarina anne ve balari sebep olur." sözleri ile aileye, "Her isi bilerek ve danisarak yapmalidir, danismayan her isinde zarar görmüs ve sonunda pisman olup inlemistir."le de istisareye, toplumu ve insani etkileyen birçok noktaya deginmistir. Kutadgu Bilig'de töre kavraimnin çok büyük bir sekilde önem verdigi hususlardan birii ise ahlaktir. Töreye göre ahlak; insanin tabii nizami ile uyum içinde bulunmasi; kendi fitratini ihtiyaç duydugu, bünyesindeki manevi isdidatlarinin, öz cevherinin, gönlünün tekamülünün hayat bulmasi için uyulmasi gereken ilahî prensiplerdir... (KB 1984) Töre'nin ahlak anlayisinda bir iyilik ve kötülük mücadelesinin oldugunu görürüz ki bu bize Uygur Tüikleri'nin bir ara kabul ettigi Maniheizm dinin bile etkisini hala korudugu gerçegini gösterir. Bu mücadelenin temelinde ise kötülügün devamli zayif kalmasi ve bundan dolayi iyiligin günesini gölgelemek istemesi olusturur. Töre kavraminin Türk toplum hayatinda büyük bir öneme sahip olmasi ve ferdî iliskilerin düzene konmasinda büyük islevlerde bulunmasi, onun dogal olarak bir adalet anlayisina sahip olmasina neden olmustur. Odgimis'm Küntogdi'ya; "Tanri, seni adalet için bu mevkie getirdi; haydi adil ol, adalet içinde yasa." ifadesiyle törenin adaleti saglayan bir sistem ve Tanri emri olduguna temas etmistir. | ||
15-02-2007, 13:49 | #5 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| Bütün bunlann neticesinde; Kutadgu Bilig, mana olarak töre mucibince kut kazanma bilgisi vermektedir. Yani "töre"yi anlatmaktadir. Eski Türk medeniyetinin ve toplum düzeninin sah damari denilebilecek kadar önemli bir mefhüm olan törenin fikrî ve ahlakî sistemi Kutadgu Bilig'deki sekliyle tatbikatta da çogu kez görülmüstür. Zaten buna Tüik tarihinin pek çok devri sahittir. Sonuç olarak diyebiliriz ki; Yusuf as Hacib'in eseri, merkezine töreyi alan, törenin hükümleriyle insani mutluluga, saadete ulastirmayi hedefleyen bir sistemi, yani Türklügün veya Tüik'ün dünya görüsünü anlatir. | ||
Bu konuyu arkadaşlarınızla paylaşın |
Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
Seçenekler | |
Stil | |
| |