Depremler

5.2.3.Pirefabrike Yapılarda Görülen Hasarlar
Deprem hasarı gözlenen Prefabrike yapılardaki hasarlar genel olarak;
1. Kirişlerin kolonların üst başlarından mofsallı olan bağlantıların yetersizliği sonucu depremin şiddetli olduğu alanlarda kirişler kolonların üzerinden kolayca düşer.
2. Çerçeve yönüne dik yönde aşıkların kirişlere bağlantısı hemen hemen yoktur. Bu yönde çerçevelerin üst noktaları birkaç metre boyutunda ötelenmeler yapılabilmektedir.
3. Trapez ya da çerçeve kirişlerin kolonlara daha iyi bağlandığı prefabrike yapılarda eğer kirişler yıkılmamış ise, kutu temele oturan kolonlarda alt uçlarına yakın yerlerde çerçeveye dik yönde eğilme çatlakları ya da kırılmalar oluşmuştur.
4. Kolonlarda yüksek dayanımlı fakat sünek olmayan donatıların kullanıldığı çerçeveli yapılarda kolonların donatıları çok az birim şekil değiştirme yaparak kopmuş ve kolon tabanından kırılmıştır.
5. Prefabrik betonarme kolon, kiriş ve aşıkların beton ve donatısının dayanımlarının yüksek olması bu yapıların depreme dayanıklı hale getirmemektedir.
6. Bu yapıların kolonların temellere bağlantısı dışında yapıyı oluşturan elemanların birbirine bağlantısı pratik olarak yoktur. Kolon alt ucu temel bağlantısı da olmasa yapı hiç ayakta durmayacağı için bu bağlantının iyi olmasının deprem açısından özel bir yararı yoktur.
İzmit Körfezi Depreminde, depremin merkezinden daha uzak olduğu için ayakta kalmış prefabrike sistemli yapılar dışında, bazı yapılarda yıkılmayı önleyen bazı ayrıntılar gözlenmiştir. Bunlar;
1. Çerçevelere dik yöndeki iç ve dış aks kolon açıklıklar. Dolgu duvarlı yapılarda depremin kalıcı yanıl ötelenmesi daha az olmuştur. Yüksekliği 10 metreye kadar varabilen bu açıklıklara örülen yüksek duvarların aralarına kolonlara bağlı betonarme hatıllar konulmuş olması da yapının yatay rijitliğini artırmış ötelenmeyi azaltmıştır. Bazı 2 ve daha çok imalat hollü yapılarda dış akslardaki aralarında dolgu duvar alan kolonlar yıkılmazken, orta aksın araları boş kolonları ya yıkılmış ya da tabanlarda eğilme kırılmaları olmuştur.
2. Çerçeve yükseklikleri 5.00 - 6.00 metre ve kiriş açıklıkları 10 metre civarında olan prefabrik çerçevelerde hasar çok az olmuştur.
3. Kiriş tabanından daha geniş mesnetlere oturan kirişlerin devrilmediği gözlenmiştir.
4. Aşıkların kirişlere kaynaklı olduğu çerçevelerde daha iyi davranmışlardır. İmalat holü tavanından geçen boru ve tesisatı taşımak için yapılmış ızgaralarda prefabrik çerçeveli yapının ötelenmesini ve hasarı azaltmıştır.
5. İçine ağır araçların girmesi ile tabanında donatılı ve kalın bir döşeme yapılmış prefabrike yapılarda da daha az ötelenme olduğu izlenimi edilmiştir.