Devrim tarihi ve Toplu Bilim Atatürk

İşte tam bu noktada, sınıfların devrimci niteliği de ortaya çıkmaktadır.
Yeni teknolojinin geliştirdiği yeni sınıf, toplumun üretim biçimini yeniden
oluşturmak için devrim yapar. Tüm siyasal, toplumsal, kültürel yapıyı
kendisine, yani yeni teknolojiye ve yeni ilişkilere uyacak biçimde değiştirir.
Sınıfsal devrim kuramının altında yatan inanç, toplumların zorunlu olarak
gideceği noktanın, insanın müdahalesiyle çabuklaştırılabileceğidir.
Toplumların, çeşitli aşamalardan geçerek, sonunda, sınıfsız toplum
(komünist toplum) aşamasına ulaşması kaçınılmazdır. Bu dönemde, artık, son
devrimci sınıf olan proleterya da kendisini tasfiye eder ve insanlık sınıfsız
topluma ulaşır. Bu aşama, insanlığın zorunlu olarak ulaşacağı bir noktadır.
Fakat, insan toplumunun son biçimi değildir (Bottomore, 1963:246).
Marx, kendinden önceki düşünürlerin de sınıf ve sınıf çatışması
kavramlarını kullandığını söyler. Kendi kuramını, kendinden önceki
düşüncelerden ayıran özellikleri, determinizm olarak belirler. Marx'a göre,
kendi katkıları üç grupta toplanabilir: Birinci nokta sınıfların, ancak
üretim gelişmelerindeki özel tarihsel aşamalar sonunda ortaya çıktıklarıdır.
İkinci nokta sınıf çatışmalarının sonucunun kaçınılmaz ve önlenemez bir
biçimde proleterya diktatörlüğüne yol açmasıdır. Üçüncü nokta ise, proleterya
diktatörlüğünden sonraki aşamanın, bütün sınıfların ortadan kaldırılmasıyla
belirlenen sınıfsız toplum biçiminde sonuçlanacağıdır (Marx and Engels,
1973-a:528).

B) Sınıfsal Devrim Kuramındaki Toplum Modeli
Tarih içinde çeşitli aşamalardan geçerek ondokuzuncu yüzyıla erişen
insanoğlu, iki büyük sınıf arasındaki çatışmalarla belirlenen bir toplumda
yaşamaktadır. İşçi sınıfı ve sermaye sınıfı arasındaki bu çatışma sırasında
bütün öteki sınıflar da bir tarafı tutmak zorundadırlar. Sermaye sınıfı
gittikçe güçlendiği, kudret de gittikçe tek elde toplandığı için, sermaye
dışında kalan öteki sınıflar da gittikçe güçsüzleşmekte, yoksullaşmaktadırlar.
Bu nedenle aşağı orta sınıf, küçük imalatçı, esnaf gibi kişiler ve köylüler
de burjuvaziye karşı savaşmak durumundadırlar. Bunlar da zamanla kaçınılmaz
olarak proleterleşmektedirler. Bütün bu süreç sonunda sermaye ve mülkiyet
merkezileşecek, buna karşılık geniş yığınlar yoksullaşacaktır. En sonunda da
proleterya iktidara el koyacak, kendi dışındaki sınıfları ortadan kaldıracak,
toplumda sınıfların işlevine gerek kalmadığı için de (yani, artık bazı özel
sınıf çıkarları, genel çıkarlarmış gibi sunulmak durumunda olmayacağı için)
kendi kendisini de yok edecektir. Böylece sınıfsız topluma ulaşılacaktır.

C) Sınıfsal Devrim Kuramının Temel Özellikleri
Sınıfsal devrim kuramının birinci özelliği, tarihe maddeci ve diyalektik
bir yaklaşımla bakmasıdır. Bir başka deyişle, sınıfsal devrim kuramı, tarih
boyunca, teknolojik değişmelerin etkilerini ve maddenin kaçınılmaz
gelişmesini dikkate almıştır. Ayrıca, diyalektik bir yaklaşım da kullanmıştır.
Bu yaklaşıma göre, her varlık her an değişme durumundadır. Her olay ve varlık
karşıtını da yaratır ve kendisiyle birlikte geliştirir. Belli birikimler, bir
süre sonra, aynı nitelikte olmayan sonuçlara ulaşır. Yani, belli sayıya
ulaşan varlıklar, bir dereceden sonra, farklı özelliklere sahip olurlar. Her
sonuç, yeni tepkiler doğurur ve tepkileriyle birlikte, başka sonuçlara doğru
gelişir (Engels, 1977:85).
İşte bu anlayışla tarihe bakılmış ve belli sonuçlara ulaşılmıştır. Bu
ulaşılan sonuçlar, belli gelişme yasaları biçiminde özetlenmiş ve böylece
ortaya tarihsel maddecilik çıkmıştır. Bir başka deyişle, diyalektik
maddeciliğin tarihe uygulanması sonunda elde edilen sonuçlardır tarihsel
maddecilik.
Tarihsel maddeci görüşe göre, insan çevresinin ürünüdür. İçinde bulunduğu
koşullar, onun bilincini, yani, ideolojisini belirler. Fakat, yine insan,
çevresini oluşturan bir varlıktır. Bu nedenle, çevresinin ürünü olan insan,
yeterince bilinçlendikten sonra, döner ve kendini üreten bu çevreyi
etkilemeye başlar. Böylece, insanoğlu kendisini yaratan koşulara bilinçli
olarak karışma ve onları hızlandırma, olanağı bulur.

İlk Uygulama
Sınıfsal devrim kuramı, ilk uygulamasını Rusya'da bulmuştur. Bu uygulamayı
yapan Lenin ve Troçki, devrimi, Bolşevik Partisi yoluyla gerçekleştirdiler.
Her büyük devrimde olduğu gibi, Sovyet Devrimi'nde de örgüt, ideoloji ve
liderlik, tam bir uyum içindeydi. Bu uyumu sağlayan hiç kuşkusuz, örgüte
egemen olan ve ideolojiyi de kendi toplumunun somut koşullarına göre
yorumlayan liderlikti (Türk Devrimi'nde de aynı özellikleri, yani, örgüte ve
ideolojiye damgasını vurmuş bir liderliği görüyoruz) .
Sınıfsal Devrim kuramının Rusya'daki uygulaması, Lenin ve Troçki
yönetimindeki Bolşevik Partisi'nin katkısıyla, Marxçı kurama şu ilaveleri
yaptı: Birinci nokta, sınıfsal devrim kuramının öngördüğü, işçi sınıfının
önderliğinde gerçekleşecek olan bir sosyalist devrimin yapılacağı toplumun
özellikleriyle ilgiliydi. Esas kuram, böyle bir devrimi, oldukça sanayileşmiş
bir toplumda (örneğin, Almanya'da) öngördüğü halde, göreli olarak daha az
sanayileşmiş bir toplumda da böyle bir devrimin olabileceği Rusya'daki
uygulama ile kanıtlandı.

İkinci nokta, esas kuram, sosyalist devrimin itici gücü olarak tüm işçi
kitlelerini gördüğü halde, Bolşevik Partisi uygulamasının, iyi örgütlenmiş ve
doğru ideolojiye sahip bir partinin, işçi sınıfı adına eylem yapabileceğini
göstermesidir. Lenin ve Troçki'nin gerçekleştirdikleri eylem, işçi sınıfı
(proleterya) adına, bir partinin başarılı bir darbe ile devrime yol açacak
bir siyasal iktidar değişikliğini yapabileceğini gösterdi (Bu noktada,
Sovyetler Birliği'ndeki rejimin, işçi sınıfının yönetimi mi olduğunu, yoksa,
gittikçe proleteryadan soyutlanan ve ona yabancılaşan bir teknokrat-bürokrat
iktidar mı olduğunu tartışmadığımı özellikle belirtmek isterim. Burada
aktarmak istediğim nokta, devrimi yapan partinin bu işi --işçi sınıfı adına
yaptığını söylemesi ve bunu başarmasıdır.-- ).
Üçüncü olarak, Marx'ın köylülere dayanarak devrim yapılamayacağını
söylemesine karşın, Bolşevik Devrimi azgelişmiş :kapitalist ülkelerde
köylülerin de devrimci nitelik taşıdığını göstermiştir. Yeter ki, Parti,
köylülerin de temsilcisi olduğunu yeterince ortaya koyabilsin.
Dördüncü bir nokta, dünya emperyalizıninin en zayıf halkasından kırılması
sorunudur. Dünyanın gelişmiş kapitalist üIkeleri, artık, ürün ihracını bir
yana bırakıp, doğrudan doğruya sermaye ihracına başlamışlardır. Bu durumda
Rusya'nın kendi ulusal burjuvazisini geliştirme olanağı kalmamıştır. Bu
nedenle de Rus proleteryası, hemen eyleme geçmeli, ülke ve kendileri,
emperyalizm tarafından bütünüyle yutulmadan, henüz dünya emperyalizmi ile tam
bütünleşmemiş olan düzene el koymalıdır. Bu nokta da, devrimi, gelişmiş
kapitalist ülkelerde bekleyen esas kurama bir ek niteliğindedir.

Beşinci olarak, proleterya adına devrimi yapan Parti, devlete el koyduktan
sonra da, merkezi otoriteyi elinde bulundurmalı ve toplumu, kendi programına
göre biçimlendirmelidir. Böylece, proleteryanın örgütsüz ve bilinçsiz
oluşundan gelen sakıncalar ortadan kaldırılabilir. Bu süreç içinde eski
devlet mekanizması tümüyle ortadan kaldırılmalı, yeni bir devlet kurulmalıdır.
Bütün bu süreçler çerçevesinde Leninci uygulama, bir yandan Rus devrimini
dünyanın öteki tüm ülkeleri için de bir örnek yapmayı amaçlarken, zaten savaş
durumunda olan ülkede mevcut Çarlık rejimine karşı şiddet kullanılması ve
öteki ülkelere devrimin sıçratılması için bu savaşı kullanmaya çalışıyordu.
Görüldüğü gibi Rus devrimi, sınıfsal devrim kuramından etkilenmiş ve hatta
Marxçılığı resmi ideoloji bile yapmışsa da, uygulamada, kuramdan önemli
sapmalar ve ekler vardır. İşte bu nedenle Marxçılık ve Marxçılık-Lenincilik,
nitelikleri farklı iki okul olmuştur. Marxçılık, daha çok ondokuzuncu yüzyıl
Batı Avrupası'na ilişkindir. Daha çok genel kuram niteliği taşır. Buna
karşılık Marxçılık-Lenincilik, daha çok yirminci yüzyıl Rusya'sına ilişkindir.
Marxçı kuramın, buradaki uygulaması olduğu için, hem daha özel, hem de
uygulama yönü ağır basan bir nitelik taşır.

D) Sınıfsal Devrim Kuramının Eleştirisi
Sınıfsal devrim kuramı, herkesten önce, burjuvazinin dikkatini çekmiştir.
Marx'ın tüm düşünce sistemini üzerine dayadığı --diyalektik-- burada da etkin
olmuş, Marx'ın düşünceleri, hemen burjuvazi tarafından karşı önlemlerin
alınmasına yol açmıştır. Böylece, kendi tarihini kendi yapan insan, bir
yandan proleterya olarak devrime hazırlanırken, öte yandan da burjuvazi
olarak, devrim koşullarını ortadan kaldırmaya çalışmıştır.
--Yitirilecek zincirler--inden başka bir şeyleri olmayan işçiler ile,
--yitirilecek çok şeyler--i olan sermayedarlardan hangi sınıfın Marx'a daha
duyarlı olduğunu söylemeye bile gerek yoktur. İşçi sınıfı daha işin
başındayken, burjuvazi tüm kuramı algılamıştır.
Böylece, Marx'ın haber verdiği kendilerini yok edici gelişmelere karşı, ilk
toplumsal, ekonomik ve siyasal önlemler burjuvazi tarafından alınmıştır. Genel
oy hakkının --bir adam-bir oy-- ilkesi biçiminde tüm topluma
yaygınlaştırılması, ekonomiye devletin müdahalesi, sermayenin anonimleşmesi,
işçi sınıfına tanınan toplu sözleşme ve grev hakkı, özel mülkiyet hakkının ve
bu hakkın kullanılışının kamu yararı adına sınırlanışı, hep bu tür önlemler
arasındadır.

Bu arada, teknolojik değişme ve gelişmeler otomatik makineleri üreten ve
kontrol eden otomatik makineler aşamasına eriştiğinden, değerin emeğe bağlı
oluşu ilkesi de, (yine Marx'ın öngördüğü maddeci tarih görüşüne göre ortaya
çıkan değişme ve gelişmeler sonunda) önemli ölçüde değişikliğe uğramıştır.
Şimdi bu iki noktayı da akılda tutarak, --sınıfsal devrim kuramı--nın neden
tüm dünyada geçerli olmadığına bakabiliriz. Yalnız daha önce, gerek Marxlı
bir dünyada yaşadığımızı (yani, Marx'ın kehanetlerini önlemeye çalışanların da
Marx'ı en az, ona bel bağlayanlar kadar iyi bildiğini) ve teknolojik
gelişmenin hiç durmadığını (yani, yavaş yavaş, değerin emekten soyutlanmakta
olduğunu) hiç unutmamalıyız.
Konuya sınıfsal devrim kuramının genel ve temel ilkeleri açısından
baktığımızda, özel uygulamaların neden, genel kuramın ilkelerine göre
oluşmadığını daha iyi anlayabiliriz.

Üretim Güçlerinin Engellenmesi Sorunu
İlk olarak dikkat etmemiz gereken nokta, sınıfsal devrim kuramının temel
ilkelerinden birinin, ancak mevcut üretim biçiminin, yeni gelişen üretici
güçleri engellemesini devrim için gerekli bir koşul olarak öne sürdüğüdür.
Bunu daha somut koşullara göre ifade edersek, devrim olması için, burjuva
toplumlarının, gelişen üretici güçleri engellemesi gerektiği ortaya çıkar
(Marx and Engels, 1973-a: 289) . Oysa, Marx'ı çok iyi öğrenmiş olan bu
toplumlar ve bu toplumlardaki yöneticiler, üretici güçleri devrime yol açacak
biçimde engellemekten özenle kaçınmaktadırlar. Örneğin, işçilere verilen grev
hakkı bunun en klasik örneğidir. Buna karşılık, azgelişmiş kapitalist
toplumlar çeşitli nedenler arasında ideolojik bakımdan da azgelişmiş
olduklarından ve çok gelişmiş toplumlar tarafından sürekli sömürülmekte
bulunduklarından, bu önemli koşulu ihmal etmekte, üretici güçleri devamlı
olarak baskı ve kısıtlama altında tutmaktadırlar. Böylece, üretici güçler ile,
üretim biçiminin çatışması, gelişmiş kapitalist toplumlardan çok azgelişmiş
kapitalist toplumlarda daha olası bulunmaktadır.
Ayrıca burada belirtilmesi gereken bir başka nokta, Marx'ın kendisinin de
çok gelişmiş (örneğin, Almanya'dan daha çok gelişmiş) ülkelerde, sözgelişi,
Amerika ve İngiltere'de işçilerin amaçlarına barışçı yöntemlerle
varabilecekleri olasılığına dikkati çekmiş olmasıdır (Marx and Engels;
1973-b:291-294).

Ulusal Gelirden Alınan Pay
Dikkat etmemiz gereken bir başka nokta, ulusal üretim ve ulusal gelir ile,
çeşitli sınıfların, bu arada işçi sınıfının bundan aldığı paydır. Bilindiği
gibi endüstri devrimi ile gerek işgücünün, gerekse sermayenin verimliliği
artmıştır. Bu artışın ardında da teknolojik gelişmeler yatmaktadır. Fakat bu
verimlilik artışları, sınıflararası çatışmanın, aslında ulusal gelir
paylaşılması olduğu gerçeğini örtmez. Her toplum, kalkınmak için yatırım
yapmak, yatırım yapmak için tasarruf etmek, tasarruf etmek için de az yemek
zorundadır. İşte tam bu noktada, özveriyi kimin göstereceği sorusu ortaya
çıkmaktadır. Genellikle, düşük ücretle çalıştırılan işgücünün sömürüsü
ondokuzuncu yüzyılda gerçekleştirilen endüstri devrimin sonuçlarından
yararlanma mekanizması olarak belirmiştir. Böylece, sömürülen işgücü hızla
bilinçlenmiş ve sonunda da proleterya kendisi için, ulusal gelirden daha
büyük paylar istemeye başlamıştır.
Bu durumda, bir ülke, işçiye daha fazla pay verebilmek için, ulusal
gelirinden öteki sınıflara, örneğin kapitalist sınıfa, ayırdığından daha az
pay ayırmak zorundadır. Oysa, ülkeyi yöneten sınıf kapitalist sınıftır.
Yönetici olan kişilerin, kendi arzularıyla, kendi paylarını sınırlamaları pek
de beklenen bir gelişme değildir.