Dünya Deniz Ticareti

1.3.2.16 Akdeniz Hattı

Asya Krizinin etkisinin azalmasıyla Avrupa'dan Asya'ya yapılan taşımalar artmaya başlamıştır.
Böylece Uzakdoğu Carrierleri Akdeniz’e bağımlı olmaktan kurtulmuştur. Ancak bu bölünmüş piyasada navlun hadlerinde büyük bir yükseliş beklenmemektedir.



1.3.2.17.1 Bayraklara ve Gemi Tiplerine Göre Dünya Filosu (1 Ocak 1999)

Bayraklara göre bakıldığında, Dünya Filosunda Panama 154.9 milyon dwt ile birinci, Liberya 82.2 milyon dwt ile ikinci, Malta ise 44.6 milyon dwt ile üçüncü sırada yer almaktadır. 1999 yılında özellikle Malta, Bahama, Marshall Adaları, Bermuda gibi kolay bayrak ülkelerinin üst sıraları koruduğu, Yunanistan ve Filipinlerin sıra kaybettiği, Almanyanın aşama kaydettiği dikkat çekmektedir.

TABLO 4 : BAYRAKLARA VE GEMİ TİPLERİNE GÖRE DÜNYA FİLOSU (1 OCAK 2000) 300 gt ve üzeri
SIRA NO
ÜLKELER
Petrol Tankeri
Kim.Mad.Tankeri
LPG Tankeri
Dökme Yük
OBO
Konteyner
Adet
1.000 dwt
Adet
1.000 dwt
Adet
1.000 dwt
Adet
1.000 dwt
Adet
1.000 dwt
Adet
1.000 dwt


1
Panama

840

45.935

155

1.292

190

3.263

1319

74.061

13

1.417

488

13.984

2
Liberya

458

42.694

76

1.739

87

2.239

356

20.801

42

4.350

206

5.707

3
Malta

380

21.581

17

131

2

42

409

16.096

8

524

52

922

4
Bahamalar

209

25.429

24

255

33

757

130

6.737

22

1.695

48

1.159

5
Yunanistan

325

24.792

27

186

7

59

254

13.221

7

656

41

1.407

6
GKRY

157

6.721

9

116

6

19

457

19.007

5

356

130

2.899

7
Singapur

431

18.664

30

160

24

359

127

7.608

6

1.015

165

3.868

8
Norveç (Toplam)

224

19.283

54

1.146

86

2.355

73

4.031

32

2.972

5

102

Norveç (NIS)

176

15.731

50

1.138

85

2.339

65

4.006

32

2.972

5

102

Norveç (AS)

48

3.552

4

8

1

16

8

25

-
-
-
-
9
Çin Halk Cumh.

398

3.365

49

90

46

72

333

10.757

-
-

98

1.656

10
Japonya

586

9.118

327

388

187

1.817

487

6.683

-
-

27

745

11
Amerika B.D.

114

7.236

8

186

9

549

13

521

-
-

85

3.078

12
Hong Kong (SAR)

43

954

3

8

4

16

139

9.068

-
-

47

1.251

13
Marshall Adaları

57

8.032

-
-

2

141

47

2.180

-
-

18

726

14
Filipinler

125

322

8

10

22

41

184

8.366

-
-

10

157

15
Hindistan

97

5.128

8

143

10

161

125

4.276

3

312

7

131

16
Bermuda

29

5.340

-
-

7

489

28

3.696

-
-

17

506

17

İngiltere (Toplam)

137

5.831

12

64

15

293

26

1.409

-
-

56

1.836

Isle of Man

55

4.768

7

45

13

289

19

1.358

-
-

19

417

18
Türkiye

99

1.030

34

109

6

19

158

6.214

5

577

21

213

19
Saint Vincent

78

1.211

25

107

5

27

129

4.074

3

374

28

183

20
İtalya

163

3.209

61

313

41

370

39

3414

1

83

21

653

21
Tayvan

25

1.563

2

2

-
-

57

4.270

-
-

69

2.144

22
Kore cumhuriyeti

154

957

57

131

23

84

110

4.910

-
-

46

950

23
Rusya

313

2.081

7

6

1

0

51

1.006

54

278

24

317

24
Almanya

19

151

3

18

3

25

3

5

-
-

234

6.394

25
Malezya

96

2.079

15

245

20

779

60

2.671

-
-

49

803

26


Danimarka (Toplam)

41

1.813

18

83

28

292

13

873

-
-

61

3.157

Danimarka (DIS)

36

1.499

16

60

28

292

13

873

-
-

61

3.157

Danimarka (DOR)

5

314

2

22

-
-
-
-
-
-
-
-
27

Fransa (Toplam)

55

4.796

4

21

9

236

9

1.018

-
-

15

555

Kerguelen

30

3.190

2

7

6

134

6

1.014

-
-

11

441

28
Brezilya

62

3.131

4

50

13

56

33

1.550

8

1.064

6

166

29
İran

31

3.408

3

47

1

12

42

1.612

-
-

3

12

30

Hollanda (Toplam)

26

679

30

266

22

78

8

104

-
-

62

1.851

Hollanda Antilleri

5

231

1

4

4

23

-
-
-
-

15

323

31
Antigua&Barbuda

6

19

3

11

3

16

16

314

-
-

133

2.451

32
Endonezya

203

1.339

21

42

5

19

27

604

-
-

11

55

33
Kuveyt

20

2.960

-
-

7

351

1

27

-
-

6

227

34
Tayland

132

706

9

12

44

47

36

784

-
-

12

161

35
Belize

118

568

16

31

6

5

26

268

-
-

7

55

36
Avustralya

11

491

2

17

4

267

29

1.334

-
-

1

47

37
Mısır

38

364

6

3

1

3

22

1.054

-
-

1

18

38
Luksemburg

14

1.091

3

8

16

537

1

9

1

164

1

23

39
Polonya

9

27

2

1

-
-

48

1.718

-
-
-
-
40
İsviçre

49

390

23

161

1

59

9

43

-
-
-
-

Diğerleri

823

11.604

139

815

62

1.175

329

9.143

5

303

126

2.728

Toplam içindeki %

7.195

296.081

1.294

8.413

1.058

17.132

5.763

25.541

215

16.141

2.437

63.296

1.4. DÜNYA DENİZ TİCARETİ

Dünyada deniz yolu ile gerçekleştirilen ticaret hacmi 1998 yılına kıyasla, 1999 yılında %07 oranında marjinal bir artış sağlayarak 5062 Milyar Ton'dan 5100 Milyar Ton'a yükselmiştir. Bu gelişme, en büyük artışın gözlemlendiği Diğer Yükler kategorisi dışında (2050 Milyar Ton'dan 2110 Milyar Ton'a 60 Milyar ton) ham petrol ve demir cevherinden de ayrı olarak her ana mal grubunda yaşanmıştır. Taşımalarda Ton-Mil bazında ise 1999 yılında 21.492 Milyar Ton-Mil'den 21.480 Ton Mil'e varan bir azalma sözkonusudur.Bu trend 14 yıl devam eden artıştan sonra ilk defa yaşanmaktadır.

Dünya deniz ticaretinde ortaya konulan bu tahminler,dünya ticareti ile ilgili resmi olarak saptanan enflasyon endeksli numerik değerlerin dışında, yılın son birkaç ayı içersinde gerçekleştirilen, kamu ve özel sektörleri kapsayan piyasa pazar araştırmalarına dayanmaktadır. OECD Dünya ticaret tahminleri ise 1998 yılındaki %5.1 değerinden 1999 yılında %4.9'a varan bir azalma ortaya koymaktadır. Bu azalmanın büyük çapta dökme yüklerde yaşanan düşük navlun ücretlerine bağlı olduğu görülmektedir. Diğer taraftan OECD değerleri, sanayi mamulleri ticaretinde de 1998'den 1999'a, %5.8'den, %5.7'ye varan bir azalma göstermektedir. OECD'nin dünya ticaret tahminleri ile Fearnleys'in ortaya koyduğu değerler arasında bir karşılaştırma yapıldığında bu yorumlar ortaya çıkmaktadır.OECD ülkelerinde GSYİH gelişimi 1999 için %0.4 olarak tahmin edilmektedir.bu değer 1998'in %2.4 değerinden %0.4 bir artışı ortaya koymaktadır. Geçen yılın GSYİH gelişimi aralık 1998'de tahmin edilen %1.7 marjın üstünde gerçekleşmiştir. 1998'deki %2.2 değeri ile karşılaştırıldığı zaman 1999 yılında %2.5 artacağı tahmin edilen sanayi mamüllerindeki artış doğal olarak tonaj talebinin en iyi göstergesidir

Uzak Doğu'daki ekonomik durum 1999 yılında belirgin olarak gelişmiştir. Çinde GSYİH 1998'deki %7.1 değerinden,%7.8'e artış göstermiştir. Bundan ayrı olarak Malezya ve Tayland gibi ülkelerde 1998 yılında yaşanan negatif büyümeden sonra 1999 yılında pozitif büyüme gerçekleştirilmiştir. Halen Endonezyada hala negatif büyüme yaşanıyorsa da oran 1998 deki %-13.2 değerinden 1999'da %-0.5'e yükselmiştir. Endonezya'nın politik durumu yıl boyu ve 2000 yılına girişte de çözümsüz kalmış, ülke siyasi dengesizliklerden zarar görmüştür.

1.4.1. PETROL PİYASASI

Ham petrol ve petrol ürünleri 1999 yılında azalarak, 1998'deki 1926 milyon ton değerinden 1999 yılında 1880 milyon ton değerine gerilemiştir. Bu azalışın en önemli nedeni OPEC'in üretimi kısıtlaması sonucu ticaretin azalmasıdır. petrol ürünlerinin 8 milyon ton artmasına karşın hampetrol 44 milyon ton azalmıştır. Ton-Mil bazında ise petrol ürünlerinin %4.1 artarak 1970 milyar ton mil olarak gerçekleşmesine karşın ham petrol%3.7 azalarak 7500 milyar ton mil olarak gerçekleşmiştir.

Petrol ürünleri ticaretindeki bu sıhhatli gelişim Asya'nın gelişen ekonomisi ile paralellik göstermektedir. Keza Hindistan'ın bir çok rafineri ile üretime başlaması da bu gelişime etkisi büyük olmuştur. Geleneksel olarak Hindistan piyasasını elinde bulunduran Ortadoğu üreticileri daha uzak pazarlar aramak durumunda kalmışlardır. Bu durum Ortadoğu'nun petrol ürünleri ihracatında Avrupa, ABD ve Uzakdoğu için de söz konusudur. Dünya ham petrol üretimi "Energy Intelligence Group"a göre 1998'e kıyasla 1999'da %1.5 azalmıştır. Toplam OPEC üretimi %3.9 azalmıştır. Bu değerde Ortadoğu OPEC ülkelerinin payı %3.2 dir.

ABD'de yerli üretim 1998 yılının sonlarına doğru dramatik olarak azalmış ve azalışını 1999 yılında da sürdürmüştür. Ortalama olarak ABD günlük üretimi 1998'deki 6.38 milyon varil/gün'den1999'da 6.0 milyon varil/gün'e düşmüştür.

1. 4.2. KURU YÜK

Kuru yük taşımacılığı 1999 yılı içinde karmaşık bir gelişme içinde olmuştur. Demir cevheri, 1999'un ikinci yarısında çelik talebine bağlı olarak artmışsa da 1998 yılında gerçekleştirilen 417 milyon ton değerinden, 1999 yılında 410 milyon ton'a düşmüştür.

Kömür, 1999 yılında, 1998 yılındaki 473 milyon ton değerinden 480 milyon tona artarak en yüksek değerde gerçekleşen yük olmuştur. Kok kömürü 1998 yılındaki 177 milyon ton değerinden 1999 yılında azalarak, 174 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Termal kömür 10 milyon ton artarak, denizyolu taşımacılığı, ilk defa 300 milyon ton değerini geçmiştir.

Tahıl, kömür gibi 1999 yılında iyi bir performans göstererek 196 milyon tondan 210 milyon tona yükselmiştir. Ton mil bazında ise üç ana mal grubu 31 milyar ton- mil artarak 5789 değerinden 5820 milyar ton- mil'e yükselmiştir.

1.4.3. DİĞER YÜKLER

1999 yılında, Diğer Yükler kagorisindeki Likit gaz ve kimyasallar, konteynerler, Ro-Ro ve diğer genel yükler ile araba taşımaları 60 milyon ton artarak 5100 milyon tona, ton-mil bazında ise 210 milyar ton mil artarak 6150milyar ton mile ulaşmıştır.

DÜNYA FİLOSU

1999 yılında dünya ticaret filosu, %01.3'den daha az bir değerde küçük bir artışla 751.6 Milyon Dwt'a ulaşmıştır. Tanker filosu ise %1.5 değerinde 4.0 Milyon Dwt'luk bir artışla 276.7 Milyon Dwt'a ulaşmıştır. Buna karşılık Dökme Yük filosu % 0.8 değerinde,2.25 Milyon Dwt'luk bir artışla 268,4 Milyon Dwt'a ulaşmıştır. OBO filosu ise tekrar yaşadığı bir küçülme yılı sonucu 16.3 Milyon Dwt'dan 14.9 Milyon Dwt'a %8 değerinde azalmıştır.OBO filosu siparişi yıl içinde hiç alınmamış, bu tip gemilere ilgi son derece azalmıştır. Gelecek yıl da OBO filosunda bu azalmanın süreceği tahmin edilmektedir.

Farklı gurupları oluşturan diğer tip gemiler 177.3 Milyon Dwt!dan 181.6 Dwt'a %2.4 oranında bir artış göstermiştir. Genel yük gemileri ile Konteyner filosu büyümeye devam etmiş, buna karşılık yaşlanan konvansiyonel genel yük gemileri filosu azalmıştır. LPG filosu %3.2 artarak 12.98 Milyon cbm'ye ulaşmış, LNG filosu 11.74 Milyon cbm'den 12.96 Milyon cbm'ye ulaşmış, diğer bir deyişle % 8.1 artmıştır.

Tonaj balansı açısından dünya filosu incelendiğinde, yıl bazında, dünya tonaj balansı 1999 yılında bir az bozulmuştur.Ton-Mil olarak deniz yolu ile gerçekleştirilen ticaret 1998 ile mukayese edildiğinde, hemen hemen değişmediği gözlemlenmektedir ( 1998 yılında %11’lik bir azalma yaşanmıştır).

Dünya filosu 1998 yılındaki % 1.4 değerinden sonra, 1999 yılında % 1.3 artmış eski tonaj ise daha etkili gemiler ile yer değiştirmiştir. 1999 yılının başlangıcı itibariyle yeni teslim tonaj % 5.5, çıkan tonaj % 4.4 dür. Uluslararası taşımacılığa ilaveten kabotaj taşımaları ve depolama da bazı talep unsurlarına bağımlı olmaktadır. Tanker filosunun %7’si ve dökme yük gemilerinin %7’si olmak üzere 50 mDwt gemi kabotaj taşımalarına angaje olmuştur. Kuru ve yaş dökmeyük depolaması sadece tankerler vasıtasıyla, hemen hemen aynı düzeyde 3.4 Milyon Dwt olarak gerçekleşmiş, diğer gemiler için minimal düzeyde kalmıştır.

Gaz piyasasında ise çeşitli eski VLGC’lar hala depolama maksadıyla kullanılmaktadır. Lay-Up tonaj 6.2 milyon DWT’dan 6.4 milyon Dwt’a yükselmiştir. Bu değer, bütün dünya ticaret filosunun %9’unu oluşturmaktadır. Kayıtlı Lay-Up tonaja ilaveten liman bekleme süreleri ve azaltılmış yük alımı da bu hususa ilave unsurlar olmaktadır. Tamir sürecinin azalması da önemli bir gözlemdir. Ağır trafik ve yetersiz altyapı nedeniyle liman bekleme sürelerinin uzaması da talebi etkilemektedir.