İzmirin tarihi

IZMIR

YUZOLCUMU: 11.973 km2
NUFUS: 2.694.770 (1990)

IL TRAFIK NO: 35

ILCELER: Bornova, Buca, Karsiyaka, Konak, Menderes, Aliaga, Beydag, Bayindir, Bergama, Cesme, Dikili, Foca, Karaburun, Kemalpasa, Kinik, Kiraz, Menemen, Odemis, Seferihisar, Selcuk, Tire, Torbali, Urla.

iZMiR'in TARiHi
Izmirin ilk adinin Smyrna oldugu biliniyor. Cografyaci gezgin Strabon, bu adin bir Amazon Kralicesinden geldigini kaydetmistir. Izmirin ilk yerlesim bolgesi ise, bugun Bayrakli olarak bilinen semttir .Bu alanda 1950 yillarinda gerceklestirilmis kazilar, ilk yerlesimin Isadan once 3000 yilina kadar gittigini gosteriyor. Bayraklida kurulu bu sehrin ilk krali da soylencelere konu olmus Tantalostur. Bayrakli sirtlarinda bulunan ve Isadan once 600 yilina ait olan mezarin ona ait oldugu biliniyor.

Isadan once II. Yuzyilda, bir liman kenti olan Izmirde Aioiler ve lonlar yasamislar. Isadan once 8. Yuzyildan 7. Yuzyilin ortalarina kadar ise Frigya ve Lidyalilar etkilerini gostermislerdir.

Bati uygarliginin ilk anitsal destani olan ilyada, Izmirde Homeros tarafindan yaratilmistir. Homeros ( M:O:750-700 ) cok eskiden bu yana bilinen ve birbirinden ayri olan 3 destani ; yani Troia Savasi, Helenanin kasirilis ve Akhilleusun ofkesi adli 3 konuyu biraraya getirerek olumsuz yapitini yaratmistir.

Izmire M.O 600 de Perslerin M.O 33 te ise Makedonyali Iskenderin geldigi kaydedilmistir. Iskender, Izmirin tarihinde cok onemli bir donemin baslangic noktasi sayilmistir. Smyrna halkinin surlar icine sigmamasi nedeniyle bugunku Kadifekale olan Pagos tepesinde yeni bir sehir kuran Iskender, ruyasina giren bir bilgeden, buraya kurulacak sehrin halkinin cok mutlu olacagi mujdesini almistir.
Daha sonralari Bergama Kralliginin sinirlarina katilan Izmir, sonra Romanin egemenligine girer. Romanin idari yapisinda Izmir, Asya vilayetinin sinirlari icindedir ve bu vilayetin baskenti ise Efestir. Bu nedenle Isanin Havarisi Aziz Pavlus, meshur mektubunda Izmirlilere degil, Efeslilere hitap eder.
Efesin golgesinde kalmis Izmir, Roma doneminde hizla gelismistir . Liman yeniden duzenlenmis ve en onemlisi ticaretin gelismesi icin Agora da kurulmustur. 500 yil sonra yani Bizans donemine geldigimizde Izmir artik Asyanin birinci kentidir ve Efesten once anilmaktadir.

Turkler Izmii ilk kez II. Yuzyil sonlarinda Kutalmisoglu Suleyman Sah komutasinda ele gecirirler. 1086 da Cakabey bir donanma kurarak Ege adalarini denetimine alir. Cakabeyin oldurulmesinden sonra liman kenti Izmir Cenevizlilerin, Pagos yani Kadifekale ise Bizanslilarin eline gecer. 14. Yy.in basinda once Kadifekaleyi, sonra da kiyi kesimini alarak Izmirin tamamina egemen olan Aydinoglu Mehmed Bey, Ege adalarindaki Bizans kalelerini haraca baglar.
1390 yilinda Yildirim Beyazit Kadifekaleyi ele gecirir. 15. yuzyilin baslarinda Mogol istilasi yasayan bolgede, son sozu yine Osmanogullari soyler.
1426 dan sonra Izmir bir Osmanli sehri olmustur. Tarihciler Osmanli doneminde Izmirde ticaretin gelistigini kaydederler. Ancak kent, herhangi bir Akdeniz kentinden daha fazla guvenli degildir. Yakin Akdeniz ulkeleriyle ticari iliskileri bulunmakla birlikte, Osmanli ekonomi sisteminin yasaklari geregince Izmir, ic ticaretin onemli merkezlerinden biri olmustur.
16. Yuzyildan sonra Izmirin bir ihracat merkezi olarak ozelligi artar. 1620 de Osmanli Devletinin pamuk ihracatini yasallastirmasi ve buna yonelik pamuk dikim alanlarinin genisletilmesi, Izmirin ticaret merkezi olarak gelismesini hizlandiran bir faktor olarak goze carpar. Izmir, Osmanli Impartorlugunun en onemli ticaret merkezlerinden biri olur. Ornegin, Irandan karayoluyla getirilen ipek, batiya Izmir Limanindan cikar.

18. yy.da Izmir dis ticaretinde Fransizlarin onde oldugu kaydedilir. Liman kenti, ayni zamanda Ingiliz ve Hollandali tuccarlarin da gozdesidir. Osmanli Devletinin 18. yy.in ikinci yarisinda Fransaya yaptigi ihracatin %33u, Fransadan yapilan ithalatin ise %27 si Izmir limanindan gerceklesir. Bu donemde Fransizlarin Izmirde 29 ticarethanesi bulunmaktadir. Ancak onlarin bu etkinligi, sonralari Ingilizlerin Osmanli Devleti uzerinde siyasi ve ekonomik etkinliklerinin artmasiyla geriler. Ingilizler ve Fransizlar arasindaki bu rekabet, Izmirin sosyal ve ekonomik yapisini cok etkiler. Daha buyuk gemilerin yanasabilmesi icin liman genisletilir. Sonralari Anadolunun iclerine kadar uzanacak, bugun biri Alsancakta digeri Basmanede son bulan iki ayri demiryolu dosenir. O gunlerde Izmirde Turklerin ticaret payi oldukca azdir ve daha cok ic piyasaya yoneliktir. Ihracatta ise Ingiliz ve Fransizlara olan bagimlilik goze carpmaktadir.

19. yy.a kadar Avrupadan Izmire dogru olan tuccar akını, kentin cok uluslu bir yapi olusturmasina neden olur. Oyle ki, bu cok ulusluluk, Izmirde Osmanlinin bile otoritesini tartisilir hale getirebilmektedir. 19. yy.in ikinci yarisinda Izmirin fiziksel gorunumunun de degismeye basladigina tanik oluruz. Buyuk is hanlari, magazalar, bankalar, devlet binalari yapilir. 1862 de Izmir Ticaret Mahkemesi, 1885 de Izmir Ticaret Odasi ve 1891 de Izmir Ticaret Borsasi kurulur. Bu yillarda Izmirdeki 25.000 konut ve isyerlerinde 5260 dukkan, 2535 i magaza, 27 si fabrika, 449 u kahvehane, 66 si meyhane, 35 i gazino, 27 si lokanta, 143 u ishani ve 20 si oteldir.

Osmanli Devletinde cok uluslu bir ticaret sehri olma ozelligini koruyan Izmir, I. Dunya Savasinin ardindan 15 Mayis 1919da Yunan Ordularinin isgaline ugrar. Bu isgal 9 Eylul 1922de sona ermistir. Ancak Izmir 13 Eylul sabahi tarihin belki de en buyuk felaketlerinden birini yasamaktan kurtulamaz. Basmanede baslayan korkunc yangin, giderek buyur ve sehre yayilir. 2.600.000 metrekarelik bir alanda 20.000.000 den fazla ev ve isyeri kul olur. Sokaklar ve deniz insan cesetleriyle dolar. Bu yangin, ne yazik ki Izmirin dortte ucunu tahrip etmistir.
Yeni Turkiye Cumhuriyeti ile birlikte Izmir de yeniden kurulmaya baslar. 1923 yilinda Iktisat Kongresi ilk kez Izmirde yapilir. Bu kongrede fuar dusuncesi ilk kez Ataturk tarafindan ortaya atilir ve benimsenir. 1932 yilina kadar bugunku Mithatpasa Lisesinde duzenlenen serginin adi 1933 yilinda 9 Eylul Panayiri olarak degistirilir. Sonralari 9 Eylul Panayiri Cumhuriyet Meydaninin hemen arkasindaki alanda kurulur. Ve nihayet donemin belediye baskani Behcet Uz tarafindan, yangin yerinde Enternasyonal Fuarin temelleri 1936 da atilir ve kisa surede tamamlanir.

ILGI CEKICI YERLER:
Dikili, Foca, Cesme, Seferihisar ve Gumuldur Kiyilari, Balcova-Catalkaya Teleferigi, Asansor, Yamanlar-Karagol, Tunay, Uzunkuyu, Belkahve ve Camlik Orman Ici Dinlenme Yerleri, Balcova-Agamemnon, Cesme-Sifne, Bergama-Guzellik, Menemen, Seferihisar, Bayindir, Foca (Phokaia), Larisa, Erythrai, Klazomenai, Teos, Lebedos, Kolophon, Klaros, Notion ve Efes (Ephesos) Ilkcag Kent Kalintilari, Meryem Ana Evi, Kadifekale, Artemis Hamami, Kizilcullu ve Selcuk Sukemerleri,Sirince, Izmir Agorasi, Cesme ve Selcuk Kaleleri, Belevi Tumulusu ve Mezar Aniti, Bergama, Odemis ve Tire Ulucamileri, Faik Pasa, Hisar, Haci Huseyin (Basdurak), Kestane Pazari, Ali Aga, Hatuniye, Corak Kapi, Konak, Kursunlu, Sadirvan, Ikicesmelik, Salepcioglu, Isa Bey, Mehmed Bey, Kazganoglu, Yeni, Pasa ve Rustem Pasa Camileri, Kizlaragasi, Mirkelamoglu ve Karaosmanoglu Hanlari, Sultan Sah, Mehmed Bey, Ibn Melek ve Suleyman Sah Turbeleri, Izmir Saat Kulesi, Izmir Ataturk ve Menemen Kubilay Anitlari, Uluslararasi Izmir Fuari, Izmir Arkeoloji, Izmir Resim ve Heykel, Efes Arkeoloji, Bergama ve Tire Muzeleri.

ONEMLI GUNLER
Mahalli Kutlama Gunleri:

Ulu Onder Ataturk'un Bergama'ya Gelisi
Bergama
13 Nisan

Ataturk'un Annesi Zubeyde Hanimi Anma Gunu
Karsiyaka
14 Ocak

Ilk Kursun Toreni
Odemis
Mayisin Son Pazar Gunu

Sultan Nevruz Bayrami
Tire
21 Mart

Hidrellez Bayrami
Tire
6 Mayis

Bag Bozumu Senlikleri
Urla
14 Agustos

Kabotaj Bayrami
Karaburun
1 Temmuz

KURTULUS GUNLERi:

Bergama'nin Kurtulusu
14 Eylul

Beydag'in Kurtulusu
7 Eylul

Cesme'nin Kurtulusu
16 Eylul

Cesme Alacati'nin Kurtulusu
15 Eylul

Dikili'nin Kurtulusu
14 Eylul

Foca'nin Kurtulusu
11 Eylul

Izmir'in Kurtulusu
9 Eylul

Karaburun'un Kurtulusu
16 Eylul

Menemen'in Kurtulusu
9 Eylul
Odemis'in Kurtulusu
3 Eylul

Seferihisar'in Kurtulusu
11 Eylul

Selcuk'un Kurtulusu
8 Eylul

Tire'nin Kurtulusu
4 Eylul

Torbali'nin Kurtulusu
7 Eylul

Urla'nin Kurtulusu
10-11-12 Eylul

FUARLAR:

Uluslararasi Izmir Fuari
26 Agustos-10 Eylul

Odemis Milli Fuari
3-13 Eylul

FESTIVALLER:

Karpuz Festivali
Bayindir
Temmuz

Uluslararasi Muzik Festivali

4-9 Temmuz

Kultur ve Sanat Festivali
Dikili
Temmuzun Son Haftasi

Kultur ve Sanat Festivali
Foca
Agustosun 2. Haftasi

Uluslararasi Izmir Festivali
Izmir (Merkez)
29 Temmuz-19 Agustos

Kemalpasa Kiraz Festivali
Mayisin 3. ve 4. Haftasi

Menemen Kurtulus Festivali
7-8-9 Eylul

Cilek Festivali
Menemen-Emiralem
5 Mayis

Kiraz Festivali
Odemis-Bademli
Mayisin Son Haftasi ya da Haziranin ilk Haftasi
Uluslararasi Selcuk-Efes Kultur Sanat ve Turizm Festivali
Efes Antik Stadium
16-17 Ocak

ORKESTRA ve KOROLAR
Izmir Devlet Senfoni Orkestrasi
Adres: S.S.K. Bloklari C1 Blok Kat-4
35260 Konak

Tel: (0 232) 484 83 43
Faks: (0 232) 484 51 72

Izmir Devlet Klasik Turk Muzigi Korosu Mudurlugu
Adres: Serboluk Vakif Ishani Gazi Bulvari No:81
Cankaya
Koro Tel: (0 232) 483 09 60

Devlet Resim ve Heykel Muzesi Mudurlugu
Mithatpasa Cad. 94
Konak
Tel: (0 232) 484 89 45
Faks: (0 232) 441 13 98


MUZELER
Izmir Muzesi
Adres: Halil Rifat Cad. No: 4 Konak
Tel: (232) 484 83 24
Faks: (232) 425 46 77
Ataturk Muzesi Detayli Bilgi
Adres: Ataturk Cad. No: 24 Alsancak
Tel: (232) 421 70 26

Bergama Muzesi Detayli Bilgi
Adres: Cumhuriyet Cad.
Bergama
Tel: (232) 633 10 96
Faks: (232) 631 07 77

Cesme Muzesi Detayli Bilgi
Adres: Kale Sok. No:1 Cesme
Tel: (232) 712 66 09

Efes Muzesi Detayli Bilgi
Adres: Kusadasi Cad. Selcuk
Tel: (232) 892 60 10
Faks: (232) 892 70 02

Odemis Muzesi Detayli Bilgi
Birgi Cakıraga Konagi Detayli Bilgi
Adres: Odemis
Tel: (232) 545 11 84

Tire Muzesi Detayli Bilgi
Adres: Samizade Meydani Tire
Tel: (232) 512 18 60
Faks: (232) 512 18 62

ORENYERLERi
Izmir Arkeoloji Muzesi Detayli Bilgi
Larissa - Menemen
Kolofon
Kyme -Aliaga
Teos - Seferihisar
Panaztepe - Menemen
Apora - Konak
Klozazenai - Urla
Gryneion - Menemen
Foca
Metropolis
Myrina
Lebedos

Cesme Muzesi
Erythari - Cesme / Ildiri

Efes Muzesi
Efes Orenyeri - Selcuk
St. Jean Aniti - Selcuk
Ertemision - Selcuk
Beleui Mezar Aniti - Selcuk
Mution Oren Yeri - Selçuk
Kolofon - Menderes
Claros - Menderes

Bergama Muzesi
Akropol - Bergama
Asklepion - Bergama
Bazilika - Bergama
Maltepe Tumulusu - Bergama
Yıgma Tepe - Bergama
Tavsan Tepe Tumulusu - Bergama
X Tepe Tumulusu - Bergama
Perperane - Kozak
Teuthrania - Kalarga - Bergama
Pindasos - Madradagi - Bergama
Kanai - Dikili
Aterneus - Dikili
Arginussu - Acan Adasi - Dikili
Harmakopalia - Bergama - Bolcek
Aigai - Nemrut Kale - Zeytin Dagi
Teutarania - Zeytindag - Bergama
Elaia - Kazikbaglari - Bergama
Gryneion - Yenisakran
Pitane - Candarli
Myrina - Aliaga
Partheieion - Caltikoru - Bergama

İZMİR'İN TARİHİ
İzmir M.Ö.3000 yıllarına uzanan bir tarihe sahip bir kenttir. Gediz nehrinin denize kavuştuğu büyük ve korumalı bir körfezin kıyısında kurulmuştur. Kazılarda çıkan belgelerde İzmir'in ilk yerleşim yerinin M.Ö. 3000 yılarında Bayraklı sırtlarında gerçekleştiği görülmektedir. M.Ö. 2000 yıllarıyla ilgili bulgularda İzmir ve çevresinin Hititlerle olana ilgisi ortaya çıkmaktadır. Hitit başkenti Hattuşaş ile Ephesos'a (Efes) uzanan bir ticaret yolu mevcuttu. Büyük saldırılar sonucu Troya'nın elegeçirilmesiyle 500 yıl sürecek karanlık bir dönemde Batı Anadolu'da başlamış oldu. Eski kaynaklarda İzmir kentini Erektid kralı Tantanos'un kurduğu belirtilmektedir. M.Ö. 14. yüzyılda İzmir'de yıkıma yol açan depremden sonra, kuzeyden gelen Amozonlarla savaşan Erektidler, savaşı kaybetmişlerdir. Erektid önderi These savaş sonrası Amozonların önderiyle evlenerek kente onun adını verir. SMYRNA. Bir başka anlatıma görede Erektidleri yenen Amozonlar kentte kendi önderlerinin adını vermişlerdir. Amozonların İzmir'le ilgisini ortaya koyacak belgeler günümüzde de mevcuttur. Ele geçen sikkelerde bu görülmekdedir. M.Ö. 1200 yıllarında yaşanan büyük göç dalgası sırasında Amozonlarında İzmir'i terk ettiği varsayılmaktadır. M.Ö. 800 yılları arasında kent İyonların yönetimi altına girmiş ve en parlak dönemlerinide yaşamıştır.
Ünlü ozan Homeros'ta bu dönemde yaşamıştır. İzmir daha sonra M.Ö. 610 - 546 yılları arasında Lidyalılar'ın, M.Ö. 546 - 333 yılları arasında da Perslerin yönetimine girmiştir. M.Ö. 333 yılında İzmir'de Helenestik dönem başlar. Mekodanya Kralı Büyük İskender, hocası Aristo'nun İzmir'i övmesinden etkilenerek İzmir'e gelir. Bu kentte yeni bir İzmir'in kurulmasını emreder. Ama ömrü bunu görmeye yetmez, Babil'de ölür. Bu vasiyeti generalleri Antigonos ve Lysimakhos gerçekleştirir. Helenestik dönem İzmir'i depremler, istilalar ve saldırılar karşısında görkeminden hiç bir şey kaybetmez.