İlk Türk İslam Devletlerinde Kültür ve medeniyet

5.DİN VE İNANIŞ
İslâmiyet, Türklerin fetih siyasetini de etkilemiştir. Karahanlılar İslâmiyet'i yaymak için gayret göster-diler. Gaznelilerde devlet - halk birliğini sağlayan tek unsur İslâmiyet olduğu için Müslümanlık tarafı ağır basan bu Türk devletinin yaptığı savaşların gayesi Afganlıları ve Gurluları islâmiyet'e kazan-dırmaktı. Ayrıca Rafizi Karmatilerle mücadele ettiler. Hindistan'a seferler düzenleyerek İslâmiyet'in burada yayılmasına neden oldular.
İslâmiyet'teki cihat düşüncesi Selçuklularla Bizans'ı karşı karşıya getirmiş ve bu anlayış Anadolu'nun fethinde önemli rol oynamıştır. Yine bu anlayışın sonucu olarak Türkler Haçlılarla mücadele ettiler. Türklerin İslâmî bilgilerin gelişmesine de önemli katkıları olmuştur. Türk hükümdarların himayesi sonuncunda islâm dünyasında bir çok fıkıh, hadis, kelam ve tefsir bilgini yetişmiştir.
Haçlı Seferleri ve Moğol istilaları ilim ve fikir hayatında durgunluğa neden olduysa da XIII. yüzyılda birçok din adamı ve sûfi, Türkler arasından yetişti. Sünni akidenin de koruyuculuğunu üstlenen Türkler, azınlıklara karşı oldukça toleranslı davrandılar. Tasavvuf hareketinin sonucunda kurulan tarikatların Türk dünyasında büyük etkisi olmuştur, İslâm dünyasında toplayıcı vasıfları olan ve çok yaygın dört tarikat vardı. Bunlar Kadirilik, Kübrevilik, Ekberilik ve Yesevilik tarikatlarıydı.
6.SOSYAL VE İKTİSADİ (EKONOMİK) HAYAT
a.Sosyal Hayat : İlk Türk - İslâm devletlerinde halk genellikle eski hayat tarzını ve sosyal etkinlik
lerini devam ettirdi. Bu dönemde de Türklerde konargöçer hayat kısmen devam etti. Yerleşik hayata ge
çerek köylerde yaşayanlar ise, ticaret ve el sanatlarıyla uğraştılar.
Tolunoğulları döneminde altın çağını yaşayan Mısır'da halk tabakalarına eşit davranıldı. Karahanlı-larda halk tabakası zenginle,.orta halliler ve fakirler olarak üç zümreydi. Ayrıca meslek grupları da vardı. Gaznelilerde ise, toplum yönetenler ve yönetilenler diye ikiye ayrılıyordu.
Selçuklu Devleti'nde siyasi ve askeri hakimiyeti elinde tutan Türkler, sosyal hayata da hakim oldular. Devlet memuriyetleri ise, İranlıların elinde olup babadan oğula geçiyordu. Şehirlerde büyük nüfuza sahip aileler vardı. Aydın zümreyi temsil eden din adamları ve tarikat şeyhleri halk üzerinde etkiliydi. Esnaf ve zanaatkarlar kendi meslek gruplarına ait loncalar kurdular