Mersinin Tarihçesi

-B-
Bandırma: 1. İri taneli, beyaz üzüm, razak. 2. Kuru üzüm. 3. Ceviz içi, badem, ipliğe dizildikten sonra pekmezli veya şekerli nişastaya batırılarak yapılan sucuk, şeker sucuğu, pekmez sucuğu.
Bazlama: Mısır, arpa, darı ve buğday unlarından yapılan mayalı, mayasız, yağlı, yağsız, şekerli, şekersiz, ince ve kalın pişirilen sac ekmeği.
Belek: Kundak, çocuk bezi.
Belik: Saç örgüsü.
Bibi: 1. Hala. 2. Amca karısı, yenge. 3. Abla. 4. Nine, büyükanne. 5. Teyze.
Bostan: 1. Sebze bahçesi. 2. Kavun, karpuz tarlası. 3. Kavun ve karpuza verilen ortak ad.
Boz: 1. Açık toprak rengi, 2. Açılmamış, sürülmemiş.
Bucak: 1. Memleket. 2. Semt, mahalle. 3. Taraf, öte, uzak. 4. Dağ eteği. 5. Dağ tepesi doruğu.

-C-Ç-
Cılga: 1. Harmanda saman ile taneyi ayırmak için her ikisi arasına uzatılan ağaç. 2. Kağnı veya araba izi. 3. Su yolu.
Cihan: Dünya, âlem.
Civan: Yakışıklı genç.
Civan-ı Mert: Mert yaradılışlı, yüce gönüllü yiğit.
Cübbe: Din adamlarının elbise üstüne giydikleri uzun, yenleri geniş, düğmesiz giysi.
Cülle: 1. Kafa. 2. Küçük kefal balığı. 3. Yaramaz kötü.
Çevre: 1. Bir şeyin kenarlarının meydana getirdiği kapalı çizgi. 2. Bir şeyi kuşatan yakın yerler. 3. Bir kimse ile ilişkisi bulunanlar. 4. Sırma işlemeli mendil.
Çökelek: Ayrandan yapılan yağsız peynir.

-D-
Dağım: Çitlembik ağacı ve üzümü.
Deste: 1. Demet bağlam. 2. Darıya benzeyen ak darı da denilen bir çeşit tahıl. 3. Mısıra benzeyen tohumundan un yapılan bitki.
Devmek: 1. Kımıldamak hareket etmek. 2. Çırpınmak, kıvranmak, tepinmek. 3. Çabalamak, uğraşmak, didinmek.
Dırpa: Tepe, en yüksek yer, uç.
Doğum: Frenk üzümü.
Dübek: 1. İçinde kahve ya da bulgur dövülen oyuk taş, taş havan. 2. Tahta havan. 3. Yayık.

-E-
Elemir: Fal
Elemirci: Falcı.
Elvan: Renkler demek olup dilimizde “çeşit çeşit renkli” anlamında sıfat olarak kullanılır.
Engin: 1. Alçak yer. 2. Geniş alan.3. Ucu bucağı görünmeyecek kadar geniş.
Er: 1. Erkek. 2. Koca. 3. Aşamasız asker. 4. Kahraman yiğit.
Eşmeli: Kaymak.

-F-
Felek: 1. Gök. 2. Acun. 3. Talihleri çizdiği sanılan doğaüstü güç.
Fetva: Dini ilgilendiren sorular üzerine müftünün verdiği genel yargı.
Firik: Olgunlaşmaya başlayan tahıl. 2. Çerez olarak yenilen tahıl kavurması.

-G-
Gagalı: Yeşil kabuğundan çıkarılmış ceviz.
Garb: Batı.
Gem: Atı kontrol altında tutabilmek için, ağzına takılan demir araç.
Gökçe: 1. Gökle ilgili sema. 2. Gök rengi. 3. Yormayan, batıcı olmayan, güzel, latif.
Gönenmek: 1. Mutlu rahat bir hayat yaşamak. 2. Birlikte yaşamayı dilmek. 3. Bir işten hayır görmek. 4. Bir yere yerleşmek, oturmak. 5. Sahip olmak. 6. Mirasa konmak. 7. Geçinmek.
Gunnacı: Gebe hayvan.
Gurbet: Yurt, dışı, yad el.
Guyu: Kuyu.
Güvey: 1. Evlenmekte olan bir erkeğe, evlenme töreni sırasında verilen adı. 2. Bir kızın ailesinden olan büyüklere göre o kızın kocası.
Güz: Sonbahar.

-H-
Harda: Kıldan yapılan yaygı ya da hayvan örtüsü.
Harman: 1. Bahçe, sebze ya da meyve bahçesi. 2. İncir bahçesi. 3. Kolay sulanan tarla.
Haylamak: 1. Koşmak, kovalamak. 2. Seğirtmek. 3. Bağırıp, çağırmak. 4. Dövmek.
Hoylamak: 1. Kovalamak. 2.Koşmak, kaçmak.
Hûda: Tanrı.
Hûdaperest: Tanrıya tapan.
Hurda: 1. Çapa ile eşilen toprağın ince kısmı. 2. Topraktan yapılan küçük su testisi.

-I-
Istar Tezgâhı: Halı, kilim vb. şeyler dokunan tezgâh.
Işımak: Aydınlanmak.

-İ-
İstihkâk: Hak, hak etme.
İzdivaç: Evlenme.
İzzet-i İkrâm: Ağırlama.

-K-
Kabile: 1. Boy. 2. Oymak.
Kalbur: Tahıl ve başka iri taneli maddeleri elemek için kullanılan büyük delikli ya da seyrek telli elek.
Kaygana: Omlet.
Keramet: Kimi ermiş insanların doğaüstü birtakım yetenekleri bulunduğuna inanılan şaşkınlık uyandırıcı durum.
Kıvranmak: Döndürmek.
Kirmen: Elde yün eğirmeye yarayan araç.
Kirve: Sünnet olan çocuğun elini kolunu tutan ve çocuk üzerinde babalık hakkı olan kimse.
Kolan: 1. Yünden ya da ipekten yapılmış üzeri işli ince kuşak. 2. Kuşakların üstüne getirilen üç santimetre eninde kayış.

-L-
Lâl: Dilsiz.

-M-
Martin: Eskiden kullanılan ve tek kurşun atan bir çeşit tüfek.
Met: Kabarma.
Mıntıka: Bölge.
Mucuk: Bir çeşit küçük sinek.
Murad: İstek, arzu.
Münasip: Uygun, yerinde, yakışıklı.
Mütevazi: 1. Alçak gönüllü., kurumsuz. 2. Gösterişsiz.
Müzevir: Söz götürüp getiren, ara bozan.

-N-
Nefer: 1. Kimse kişi, 2. Er.
Noksansız: Eksiksiz.

-O-
Oba: 1. Bölmeli büyük göçebe çadırı. 2. Çadır halkı, göçebe ailesi. 3. Göçebelerin bir zaman için konaklamış oldukları yer.
Od: Ateş.
Okuntu: Çağrı kağıdı, davetiye.
Orak: 1. Ekin biçmekte kullanılan, yarım çember biçiminde, bir ucu tutmaklı, öbür ucu sivri kılıç. 2. Ekin biçme, deyirgi, hasat.
Oymak: 1. Boy denilen topluluğun ayrıldığı kol, işaret. 2. İzcilikte küçük birlik.

-Ö-
Öbek: 1. Maddeleri ya da nitelikleri bakımından birbirine yakın olan şeylerin topu, takım, grup. 2. Genel olarak yaş, yapı, uzay dağılımları ve hızları bakımından benzer özellikler gösteren dizgelere ilişkin yıldızlar kümesi.
Ören: Eski yapı ya da şehir kalıntısı, harabe.

-P-
Palan: Kaşsız, enli ve yumuşak bir çeşit eyer.
Palas pandıras: Çok çabuk.
Parça pinik: Paramparça.
Pejmürde: 1. Eski püskü, yırtık. 2. Dağınık.

-R-
Revan: Akıcı, akan.


-S-
Sac: Demir levha.
Sancaktar: Sancağı taşıyan kimse.
Sarp: 1. Dik, geçilmesi ve çıkılması güç, yalman. 2. Sert.
Sefer: 1. Yolculuk, 2. Savaşa gidiş, savaş.
Seki: Kaldırım.
Serden geçti: Fedaî.
Sıddık: 1. Doğruluk, gerçeklilik. 2. İçten bağlılık.
Sındı: Makas.
Softa: 1. Eskiden medrese öğrencisi. 2. İlmiyeden olanlara aşağılama amacıyla verilen ad. 3. Körü körüne bir davaya bağlanıp ayak direyen kimse.
Soyka: Ölünün üstünden çıkan giysi.
Sumak: Antepfıstığıgillerden, sıcak bölgelerde yetişen, kabuğu hekimlikte ve yaprakları dericilikte kullanılan, mercimeğe benzeyen, taneleri dövülerek ekşilik vermek için yemeğe katılan ve yüz türü bilinmekte olan bir ağaç.
Sürme: Kirpik diplerine sürülen siyah boya.

-Ş-
Şah: İran ya da Afgan hükümdarı.
Şark: Doğu.

-T-
Tandır: 1. Su çevresi burgaç. 2. Fırında pişirilen ekmek.
Telkin: 1. Aşılama, kulağına koyma. 2. Ölü gömüldükten sonra mezar başında imamın söylediği dinsel sözler.
Tellâl: 1. Bir şeyin satılacağını ya da herhangi bir şeyi halka bildirmek için çarşıda pazarda yüksek sesle bağıran kimse. 2. Satışlarda aracılık eden kimse.
Terki: Eyerin arka bölümü.
Toplak: Camiî.
Tuluk: Tulum.
Tura: Kadınların başlarına taktıkları küçük altın dizisi.
Turunç: Turunçgillerden bir ağaç ve bunun portakalı andıran, suyu acımtırak meyvesi.
-U-
Uvak: Ufak.
Uzalam: 1. Masal. 2. Ahmak.

-Ü-
Üleş: Hayvan ölüsü, leş.
Ür-: Havlamak.
Üzengi: Ayak altı çukuru.
Üzerlik: Tütsü, nazara iyi geldiğine inanılan kokulu bir ot.

-Y-
Yağız: 1. Karaya çalan buğday rengi, esmer. 2. Yiğit, yavuz.
Yar: Sevilen kimse, sevgili.
Yayık: Tereyağı elde etmek için sütün içinde dövüldüğü ya da çalkalandığı kap.
Yörük: Hayvancılıkla geçinen, göçebe Türkmen boyu. 2. Bu boydan olan kimse.
Yular: Hayvanın başlığına ya da tasmasına takılan ve onu bir yere bağlamaya ya da çekerek götürmeye yarayan ip.
Yu-: Yıkamak.

-Z-
Zari zari: Zırlamak, ağlamak.
Zindan: Hapis yeri.