Azınlık Sorunu Üzerine Yazılar

Göçmenlerin Bir Azınlık Olarak Talepleri Neler Olmalıdır?


Önümüzdeki toplantının gündemindeki konulardan biri de "Kültürel Özerklik". Önceki toplantıda, ayrı bir gündem maddesi olmamakla birlikte, diğer konular bağlamında bu konu da yer yer ve dağınık bir şekilde tartışılmış; ortaya oldukça değişik pozisyonların çıktığı görülmüştü.
Esasında "Kültürel Özerklik" gündem maddesi de tıpkı "Çifte Vatandaşlık" maddesinin yanlışlığına sahiptir. Toplantıdaki tartışmalardan da görülüğü kadarıyla "Kültürel Özerklik" görüşlerden sadece biridir. Bu başlıkla, görüşlerden birine bir imtiyaz tanınmaktadır. Konunun başlığı daha doğru olarak şu olabilirdi: “Bir Azınlık Olarak Göçmenlerin Talepleri Ne Olmalıdır?”
Ancak bu başlık bile, göçmenlerin aynı zamanda bir ulusal azınlık olduğu varsayımına dayandığı ve bu konuda bir görüş birliği olup olmadığı bilinmediği için gerçekte ikinci aşamada tartışılması gereken bir konuyu içerir. Bu bağlamdaki ilk madde: "Göçmenler bir ulusal azınlık oluşturmakta mıdırlar?" gibi bir şey olmalıdır kanımızca.
Biçime ilişkin bu kısa değinmelerden sonra konunun kendisine gelelim.
Kanımızca göçmenler aynı zamanda birer ulusal azınlık oluşturmaktadırlar.
Osman'ın da (Hamburg) belirttiği gibi bu yeni bir fenomendir. Normal olarak ulusal azınlıklar, çok eski çağlardan beri, belli bir ulusun toprakları üzerinde dağılmış; bu süre zarfında kendi ulusal kimliklerini korumuş topluluklardır. Bunun en bilinen örneği Yahudilerdir. Türkiye'de bulunan, tüm imha, mübadele, asimilasyon çabalarına rağmen hala az da olsa varolmaya devam eden Ermeniler, Rumlar, Süryaniler de bu tür azınlıklara bir örnek olarak gösterilebilir.
Avrupa'daki göçmen azınlıklar ise, tamamen yeni, Savaş sonrasındaki boom döneminin ortaya çıkardığı bir fenomendirler. Bu azınlıkların yeni ortaya çıkmış olması, onların bir azınlık olmadığı anlamına gelmez. Çeşitli uluslardan bu göçmenler, kendilerini başka bir tarihsel yaşantının ve geleneğin devamcıları olarak kabul ettiklerine; ulusal özelliklerini koruduklarına göre; ayrı bir milliyet ve kültür çevresinden oldukları duygusu onlarda bulunduğuna göre birer ulusal azınlıktırlar ve birer ulusal azınlık olarak baskı altındadırlar.
Ne var ki bu azınlıklar belli bir toprak parçası üzerinde yoğunlaşmış olmadıkları için problemin çözümü karmaşık bir hale gelmektedir. Eğer belli bir toprak parçası üzerinde yoğunlaşmış olsalardı, onların kendi kaderlerini tayin hakkı savunulur ve taleplerin ne olacağı konusunda pek fazla bir problem çıkmazdı.
O halde sorun şudur: Belli bir toprak parçası üzerinde yoğunlaşmamış azınlıkların uğradığı özgül baskılara karşı talepler neler olmalıdır? Bu soruyu sorarken, o azınlıklardan insanların hukuki, siyasi vs. eşit haklarının olduğu, ama bir azınlık olarak özgül konumlarının tanınmadığı varsayımından hareket ediyoruz. Örneğin, İngiltere'deki birçok göçmen grubu bu kategoriye girmektedir. İngiliz pasaportu taşımaktadırlar ve bir İngiliz'in sahip olduğu haklara sahiptirler. Türkiyelilerin durumu daha problemli olduğundan, konuya açıklık getirmek için böyle bir soyutlama yapmak gerekmektedir.